Month: April 2023

Вештачка интелигенција (AI) и пензиски фондови

Posted on by sava_blog_dev

Во последно време, една од темите која привлекува внимание е вештачката интелигенција (AI) односно, како таа може да му помогне на човекот и дали таа може да доведе до пропаѓање на одредени гранки во општеството. 

Од една страна, се луѓето засегнати од широката достапност на вештачката интелигенција и можноста да бидат заменети од неа, загриженоста да ги изгубат нивните работни места и нивните приходи, како што е примерот во IT фирмите кои ја интегрираат сè повеќе и повеќе вештачката интелигенција во нивните компании и отпуштаат луѓе. Како пример се наведува алатка како ChatGTP која може да програмира како Level 3 програмер и да замени голем дел неискусни и не доволно квалификувани кадри. Bо новинарството се генерираат брзи текстови од вештачката интелигенција, која може да ги замени новинарите итн.

Од друга страна, се луѓето кои знаат да ја искористат вештачката интелигенција за да си ја олеснат работата и да генерираат повисок профит.

Тука се и теоретичарите на завери, кои  укажуваа на најцрни сценарија, што би се случило со земјава доколку продолжиме да ја надградуваме вештачката интелигенција. Дел од нив може и да се сфатат сериозно, , кога сме сведоци  дека во разговор со AI, знае да искаже љубов, некое друго чувтсво или мислење,врз основа на поставени прашања. Гледаме како филмови кои беа во жанр на научна фантастика како: The Terminator, Iron Man, I Robot, RoboCop стануваат реалност и можеби во иднина нема и да ги гледаме како научно фантастични филмови, туку ќе ги гледаме како филмови коi беа пред времето и ја предвидоа иднината.

Основачот на ChatGTP, Илон Маск во една прилика беше запрашан што најмногу го плаши, а неговиот одговор беше ,,Развојот на вештачката интелигенција’’ и тоа до каде може да оди тој развој. Малку е иронично е тоа дека некој кој се плаши од вештачката интелигенција, ни даде алатка која можеме да ја користиме сите ние во светот, и остава на нашата свест и совест дали тоа ќе го користиме во добри или лоши цели.

Па ајде сега ќе се вратиме на нашата тема на пензиски фондови и да видиме што мисли вештачката интелигенција за вложувањата и сигурноста на пензиските фондови во Република Северна Македонија.

Го прашавме ChаtGTP и ги пренесуваме изворно неговите одговори:

Зошто треба да се вложува во пензиски фондови во Македонија?

Пензискиот фонд е инвестициски фонд составен од континуирано придонесување на вработените и нивните работодавци, што на крајот на работната кариера на вработениот овозможува извесен износ на пари за пензисирање. Вложувањето во пензиски фондови е долгорочна инвестиција која може да се исплати на долг рок.

Вложувањето во пензиски фондови е важно за следните причини:

1. Долгорочна инвестиција: Вложувањето во пензиски фондови е долгорочна инвестиција, што значи дека се очекува да има растеж во текот на годините.

2. Намалување на ризикот: Пензиските фондови го намалуваат ризикот за инвеститорите, бидејќи парите се инвестираат во различни активи кои се одржливи на долг рок.

3. Повеќе можности за инвестирање: Пензиските фондови имаат повеќе можности за инвестирање, бидејќи инвестициските правила го дозволуваат инвестирање во различни класи на активи, како што се акции, обврзници, итн.

4. Даноци: Во многу земји, вклучувајќи ја и Македонија, вложувањето во пензиски фондови се опфаќа со данок на намалување на данокот на доходот, што значи дека инвеститорите можат да заштедат пари на даноците.

5. Пензисирање: Вложувањето во пензиски фондови го овозможува надополнувањето на пензиската состојба на работниците на долг рок, што значи дека можат да имаат удобен и безбрижен пензис.

Сепак, треба да се има предвид дека инвестициите во пензиски фондови имаат свој ризик, бидејќи вредноста на инвестициите може да падне поради различни причини, како што се финансиска криза, големи промени во пазарот, итн. Затоа е важно да се направи добро истражување пред да се одлучите за вложување во одреден пензиски фонд.

Во Македонија, пензиските фондови се регулирани и надгледувани од страна на Агенцијата за надзор на дополнителните пензиски фондови (МАПАС) и инвестициски фондови (АНДПФИ), што значи дека постојат мерки за заштита на инвеститорите. Исто така, Македонија има стабилна макроекономска средина и се очекува да има растеж на пазарот на краткорочна и долгорочна основа.

Вложувањето во пензиски фондови во Македонија може да биде добра инвестиција за личните финансии на долг рок, бидејќи овозможува надополнување на пензиската состојба на работниците и нивните семејства. Сепак, пред да се одлучите за вложување, е важно да направите детална анализа на различните пензиски фондови, да се консултирате со финансиски советник и да разберете ги сите аспекти на инвестирањето во пензиски фондови.

Кои се предностите на пензиските фондови во Македонија?

1. Систем за задолжителност на вработените: Вработените во Македонија мора да учествуваат во системот за задолжително пензиско осигурување, што им дава можност да инвестираат во пензиски фондови и да го зголемат својот приход во пензија.

2. Диверзификација на инвестициите: Пензиските фондови имаат различни опции за инвестирање на пензиските заштеди, вклучувајќи во тоа акции, обврзници, недвижности и други инвестициски опции. Ова им овозможува да ги диверзификуваат своите инвестиции и да се заштитат од ризиците на еден вид на инвестиција.

3. Професионално управување на инвестициите: Пензиските фондови во Македонија се управуваат од страна на професионални инвестициски менаџери, кои го следат пазарот и ги управуваат инвестициите на фондот во најдобриот интерес на инвеститорите.

4. Долгорочна планирање: Инвестирањето во пензиски фондови е дел од долгорочното планирање за пензија, што овозможува на граѓаните да го подготват својот финансиски статус за иднината. Ова е особено важно во време кога животните трошоци растат, а луѓето живеат подолго.

Дали пензиските фондови во Македонија се сигурни?

Пензиските фондови во Македонија функционираат под строги законски и регулаторни рамки, што ги прави високо регулирани и сигурни институции. Фондовите се надгледуваат од страна на (Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување н.з.), која има за цел да ги заштити интересите на вработените кои се вклучени во пензиските фондови. Фондовите треба да следат принципи на диверзификација на инвестициите и да ги максимизираат добивките, со што ги заштитуваат пензиските приходи на вработените.

Иако не може да се гарантира дека инвестициите во пензиските фондови ќе бидат успешни во секој момент, пензиските фондови се инвестициски институции со долгорочни инвестициски портфолија кои обично имаат значително поголема веројатност за добивка отколку краткорочните инвестиции. Воопшто, пензиските фондови се сметаат за сигурни инвестиции за вработените кои сакаат да ги заштитат своите пензиски приходи во долг период од време.

Забелешка на авторот:

Одговорите од алатката се минимално изменети за терминолошки поблиску да одговараат на изразите кои ги користиме во македонската регулатива.Гледаме дека вештачката интелигенција (АI)  има позитивно мислење за пензиските фондови во Македонија, за тоа како се вложуваат нашите парите, каков менаџерски тим ги води фондовите, што значи и оваа алатка која нема причина да биде со било какви предрасуди кон некој финансиски продукт во Македонија ни кажува дека е добро за секој од нас што порано да почнеме да вложуваме, за наша подобра иднина. Сепак, и покрај тоа што AI може да ви даде одредени насоки дури и за пензиските заштеди, во Сава пензиско друштво на располагање е цел тим на професионалци, кој ќе одговори професионално на сите Ваши прашања, ќе биде Ваш финансиски советник и ќе ве упати во пензиското осигурување.

Младите мајки и мултитаскингот како стил на живеење

Posted on by sava_blog_dev

„Да правиш две работи истовремено е како да не правиш воопшто ништо“ – вели една американска студија поврзана со мултитаскингот. Асоцијацијата на американски психолози преку студија направена од оваа област истакнува дека при менталното „префрлање“ од една на друга задача се троши повеќе време отколку што се заштедува.

Дополнително, заклучиле дека вообичаено, кога мислиме дека извршуваме успешно повеќе работи одеднаш, всушност не го постигнуваме тоа. Напротив, само рапидно го префрламе нашето внимание од една задача на друга, занемарувајќи го квалитетот во извршувањето.

Мултитаскингот како дел од мајчинството

Способноста за мултитаскинг е есенцијална особина за една млада, современа мајка. Со раѓањето на детето, таа способност се тренира и надоградува секојдневно.

Зарем не се сеќавате на првиот пат кога го земавте во прегратка, а истовремено бришевте истурено млеко на подот? Кога го храневте, а истовремено со една рака си го подготвувате омиленото кафе за кое повеќе од половина ден чекавте погоден момент? Кога го успивавте долго време, па си ставивте bluetooth слушалки и го пуштивте омилениот филм на ТВ?

Со тек на време, ваквата динамика станува рутина и откривате за себеси дека можете многу повеќе од тоа што сте мислеле. 

Мултитаскингот како неопходност

И токму кога ќе воспоставите некаков ред на нештата, доаѓа новиот предизвик – мама се враќа на работа, а детето оди во градинка. Ново ниво на мултитаскинг, нов предизвик. Одговорност на секое поле. Обврски, обврски…како стотици облачиња надвиснуваат над вас. Излезот е да се најде начин како да се исполнуваат, пред да се истурат како пороен дожд врз вас.

Многу често слушам од блиските „фокусирај се само на една работа, никој не очекува сè од тебе“.

Звучи идеално.

Но, реалниот живот на младите мајки не им го допушта ова едноставно решение. Особено ако не растете деца со многу, па и со малку помош. Паровите со деца кои живеат во град различен од фамилијата, знаат на што мислам. Кога сте мултитаскинг мајка бидејќи стилот на живот го бара тоа од вас, потребно е да си го пронајдете најдобриот и најздравиот начин за да ги исполните сите обврски.

Велам и најздравиот, бидејќи секојдневниот мултитаскинг на долг период може да доведе до акумулиран стрес, анксиозност, чувство на вина (зошто не се поминало повеќе време со децата) и очаен недостиг на време за себе.

Порано или подоцна, секоја млада мајка ќе се соочи со истите проблеми, па еве неколку совети од моето искуство кои би сакала да ги споделам со сите Вас:

1.     Воспоставете си граница помеѓу работата и домот

Во Сава пензиско друштво а.д. Скопје, ни е овозможен хибриден модел на работење. Комбинирана работа од дома со работа во канцеларија. Ова е благодат за младите мајки, бидејќи мене лично ми овозможува во деновите кога работам од дома да заштедам време за превоз, кое во голем град значи многу. Заштеденото време го искористувам за домашните обврски – корисна бенефиција два до три пати неделно.

Сепак, имајте предвид дека работниот простор во домот треба да ви биде место во кое го имате целото ваше внимание и фокус, без дистракции како „Мама, ајде кога ќе завршиш да си играме?“, „Мама, ќе седам до тебе и мирен ќе бидам“, а притоа ќе добиете илјада прашања кои чекаат одговор и сто желби кои чекаат да се остварат.

Работата од дома, со сеприсутно дете до вас не би го препорачала никому – таквиот начин на живот не е добар, ниту за мајката, ниту за детето. Секако, работата од дома е препорачана кога децата се згрижени во градинка или некој друг член од семејството се грижи за нив.

2.     Планирајте ги обврските во работната недела

Јас сум планер по природа и секогаш чувствувам помалку стрес доколку направам организација за неколку дена однапред.

Планирајте кој ден ќе работите од дома, а кој од канцеларија.

Вообичаено деновите кога имам повеќе домашни или приватни обврски после работа, како спортски активности или средба со пријатели, избирам да работам од дома. На тој начин од една страна заштедувам време во превоз низ град, а од друга страна работам попродуктивно и поефикасно. Вообичаено е дека после работниот ден од дома ми следува физичка активност која ќе го надомести чувството на не напуштање на домот цел ден.

3.     Поставувајте си приоритети

При планирањето на обврските, најважно е да направите приоретизирање. Речиси невозможно е да ги исполниме сите обврски кои сме ги замислиле. Затоа, мора прво да ги поделиме обврските на два дела – обврски кои навистина е потребно да ги завршиме што побрзо и обврски кои би било добро да ги завршиме, а ќе преживееме и ако не ги завршиме најбрзо.

На првата група и давам поголем приоритет. Потоа го правиме истото за секоја од групите и така сè додека сите обврски не се подредени по приоритет.

На тој начин, дури и кога некоја обврска ќе остане незавршена ќе се чувствуваме подобро, бидејќи ќе знаеме дека тоа се случило од причина да завршиме други – поважни по приоритетот обврски.

4.     Не си поставувајте нереални цели и барајте помош

Ми требаше подолго време да го научам ова. Најчесто бев во трка со себеси колку повеќе задачи да се сработат и сето тоа да биде квалитетно и точно. Тоа е едно чувство на растргнатост, чувство на „недоволно добар за сите“, чувство на „зошто не завршив уште нешто“, желба да се клонираш и да постигнеш сè.

За кого?  Кој ќе биде среќен од една преморена мајка/сопруга/вработена?

Вистината е дека секоја мајка и домаќинка ќе се сложи со мене дека на обврските им нема крај. Но, треба да одлучиме што е важно денес да се заврши, а што може да почека. Рамнотежа помеѓу обврските и очекувањата.

Лично достигнување ми е моментот кога си признав себеси дека барањето поддршка, во било кој облик, не значи слабост. Затоа е важно да не си правиме самите притисок со некоја утописка перфекција за себеси и да се осигураме дека уживаме во времето поминато со нашите деца.

Подобри мајки ќе бидеме ако и само ако и ние самите сме среќни.

5.     Верувајте во себе

Кога пишувам за мултитаскинг мајки кои работат, прашањето кое ми се наметнува е – „Постои ли жена која не работи?“.

Факт е дека сите жени работат, само нивните области на работа може да бидат различни. Некои работат надвор од домот, а други работат full-time како интегрален дел од семејниот систем – домаќинки.

Без разлика на која страна припаѓаме, наша одговорност ни се семејството и работата. Но, на страна од обврските секогаш треба да бидеме јасни со „времето за себе“.

Фокусот и квалитетното работење од една страна, и сакањето, верувањето и почитувањето на себеси од друга страна, се главните мантри за успех на секое поле.