Три начини да процените колку вашите колеги ви веруваат

Доверба – именка од женски род што значи верба, сигурност, увереност во искреноста, чесноста, добронамерноста и  способностите на некого.

Но, како да ја изградиме или стекнеме довербата? Дали, само ако работам многу колегите ќе имаат доверба во мене? Дали почитувањето е еднакво на довербата? Ова се само дел од многуте прашања кои една личност може да си ги постави сам на себе во потрага по вистинскиот одговор.

На почетокот да разграничиме дека, да имаш доверба во некој или да почитуваш некого се два различни поими. Кога станува збор за компанија, вработените најчесто ги почитуваат своите колеги и претпоставени. Почитувањето на тимот не секогаш резултира со доверба во реалниот деловен свет. Луѓето во своите компании меѓусебно се почитуваат и спроведувајќи ги редовните работни задачи ги остваруваат зацртаните цели на таа компанија.

Кога станува збор за довербата, тука веќе зборуваме за нешто што е поголемо и поинтимно. Како да дојдеме до моментот, колегите да ни веруваат во процесот на работење?

Прво, насила не се постигнува ништо. Довербата е процес кој трае, се гради и се стекнува.

Ако сте на висока позиција во една компанија дали некогаш сте си го поставиле прашањето: Дали и колку моите колеги ми веруваат? Одговорот ќе го добиете на едноставен начин. Земете лист хартија и запишете ги имињата на сите на кои во изминатиот месец им подадовте „рака за помош“, им кажавте убав збор, им бевте поддршка во процесот на реализација на активностите. Потрудете се да се присетите на сите добри работи кои ги направивте за нив.

Ако кругот на колеги кои се наоѓаат на оваа листа е разновиден и е долг, тогаш можете да бидете спокојни бидејќи колегите ја имаат вашата доверба. Но, ако листата на имиња е кратка и ако во нив се повторуваат имиња на најблиски соработници или колеги од вашиот сектор, тогаш можеби е време да почнете да работите на себе. Вас колегите ве почитуваат поради позицијата што ја имате во моментот, но за жал поголемиот дел не ви верува.

Исто е и со оние што немаат висока работна позиција во компанијата. И најчесто луѓето што не се обременети со функцијата раководител, директор, член на Управен одбор, имаат поголема доверба кај своите колеги.

Вториот начин за да го проверите ова е тимската работа. Разгледајте еден ваш работен ден и направете анализа на работните задачи. Колку активности сте делегирале или префрлиле на вашиот колега, а колку сте ги сработиле заедно? Дали во текот на денот му понудивте помош на колегата во некој дел од неговата работа или дополнително му префрливте уште задачи?

Луѓето што се свесни за кратките рокови, обемот на работа и интензитетот да се заврши еден процес, секогаш ќе имаат поголема доверба кај своите колеги, бидејќи тие се подготвени да пружат помош, подготвени се „да му се најдат“ на својот колега кога има краток рок или поголем обем на работа.

И третиот начин е самокритичноста. Доколку сте свесни за одредени пропусти во тековното работење ваше  или на секторот (ако сте на позиција) и имате доблест да ја признаете грешката, а да не барате виновник во некој друг, тогаш со сигурност вашите колеги ќе чувствуваат дека вие сте личноста со која сакаат да работат и на која можат да и веруваат.

Животот е релативно краток период во кој луѓето како социјални битија треба да бидат насочени кон градење на искрени, отворени и стабилни врски со своите колеги. Затоа, опуштете се од притисокот кој понекогаш самите си го наметнувате. Бидете природни и бидете искрени со сите. Градете позитивен имиџ што ќе биде потврден од вашите колеги, затоа што сè што е вештачко и наметнато брзо излегува на површина. Искрениот однос заснован на меѓусебна почит и доверба помеѓу колегите може значајно да придонесе за работниот амбиент зголемувајќи го задоволството на сите и поттикнувајќи ја продуктивноста и ефикасноста во работењето.

Во февруари 2024 година задржана динамиката на високи приливи од камати и дивиденди од инвестирањето на пензиските заштеди

Ве информираме дека во периодот од 01.02.2024–29.02.2024 година на сметката на Отворен задолжителен пензиски фонд Сава пензиски фонд, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 76.419.118,00 денари и приливи од камати од инвестиции во странска државна обврзница во износ од 85.951,25 долари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во вкупен износ од 55.140,33 долари и 98.762,56 евра, од кои ги издвојуваме:

  • УСД 3.368.40 од компанијата APPLE INC.;
  • УСД 13.068,92 од компанијата VERIZON COMMUNICATIONS INC.;
  • ЕУР 98.762,56 од компанијата SIEMENS AG;
  • УСД 38.703,01 од инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF;

Во истиот период, на сметката на Отворен доброволен пензиски фонд Сава пензија плус, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 1.264.002,00 денари, приливи од камати од инвестиции во странска државна обврзница во износ од 2.660,00 долари и приливи од дивиденди во вкупен износ од 1.358,40 долари и 3.737,21 евра, од кои издвојуваме:

  • ЕУР 3.737,21 од компанијата SIEMENS AG;
  • УСД 855,23 од инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF;

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и влијаат на нивните пензиски заштеди.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2023/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Пензискиот систем во Република Северна Македонија

Демографските фактори како стареењето на населението, забавувањето на економскиот раст и затегнатите владини буџети на крајот на изминатиот век доведоа до раст на трошоците за пензии и пад на ресурсите со кои владите ги финансираат пензиските обврски. На ваквите промени се одговара на различни начини. Промени во стапките на придонеси, промени во возраста на пензионирање, понатаму структурни промени и воведување на приватно-управувани пензиски фондови, односно повеќестолбен пензиски систем. Голем број земји во светот пристапија кон реформи на своите пензиски системи и процеси чија цел е да одговорат на предизвиците и да осигураат одржливост на самите системи.

Неодржливата состојба во пензискиот систем во првата декада по осамостојувањето на нашата земја била причина за реформа на пензискиот систем и стапување на сила на повеќестолбен пензиски систем. Така, Р. С. Македонија започна реформа на пензискиот систем иницирана во 1997 година со проект на Министерството за труд и социјална политика. Во 2002 година, македонскиот парламент донесе Закон за задолжително капитално финансирано пензиско осигурување. Реформата вклучуваше воведување на втор и трет столб, односно приватно капитално-финансирано пензиско осигурување. Така, веќе во 2005 година започнаа со работа Друштвата за управување со пензиски фондови.

Демографските трендови, тековните состојби на пазарот на труд и во економијата, како и промените во стапките на придонес за пензиско осигурување во минатото се доминантни фактори кои имаат влијание врз одржливоста на пензискиот систем.

Демографските трендови во Р. С. Македонија се неповолни. Просечната возраст на населението се зголемува, додека стапката на фертилитет е под просекот на европските земји. Коефициентот на старосна зависност бележи влошување. Индексот на стареење кој се смета за еден од најдобрите показатели за староста на популацијата според пописот од 2021 година, бележи вредност повисока од 100 што подразбира поголемо учество на лицата од 65 и повеќе години во вкупното население во споредба со лицата до 14 години. Демографскиот проблем во Р.С. Македонија е значаен ризик фактор за одржливоста на пензискиот систем.

Неповолните економски состојби влијаат негативно на пазарот на труд. Состојбите на пазарот на труд во земјава прикажуваат сè уште релативно висока стапка на невработеност, особено кај помладата популација, што не оди во прилог на обезбедувањето на одржливост на пензискиот систем. Покрај високата невработеност, пазарот на труд се соочува и со недостиг на квалификувана работна сила, особено во одредени сектори. Политиките со цел зголемување на вработеноста, а со тоа и зголемување на уплата на придонеси се аспект кој е од голема важност во обезбедувањето долгорочна одржливост на пензискиот систем. Сепак, овој аспект, без координирани политики за подобрување кај останатите аспекти, не може да придонесе за целосна одржливост на пензискиот систем.

Во однос на функционирањето на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување на Р.С. Македонија (ФПИОСМ), неговото ефикасно функционирање е загрозено доколку нема дотации од Буџетот на Р. С. Македонија. Во 2022 година, Фондот за пензиско и инвалидско осигурување на Македонија, покривал 33,6% од своите вкупни расходи со средства од Буџетот. Овие средства претставуваат 3,4% од БДП.

Вториот столб започна да функционира во 2006 година. Капитално финансираното пензиско осигурување се разликува од системот на генерациска солидарност во однос на третманот и евиденцијата на уплатените придонеси и во однос на утврдување и исплатата на пензијата. Во ваквиот модел, секој член има сопствена сметка на која се евидентираат неговите уплатени придонеси. Овие средства се акумулираат и понатаму се инвестираат, а приносот од инвестициите намален за трошоците на работење на системот, се додава на средствата акумулирани на сметките. На овој начин се обезбедува поврзаност помеѓу средствата акумулирани на индивидуалните сметки и идните пензии што ќе ги остваруваат лицата вклучени во капитално финансираното пензиско осигурување.

Приносот кој приватните пензиски фондови во Р. С. Македонија го остваруваат е на задоволително ниво. Според податоците објавени од страна на Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување МАПАС, , од почетокот на функционирање на фондовите, заклучно со 31.12.2023 кај задолжителните фондови бил остварен просечен номинален годишен принос од 5,23%, додека кај доброволните фондови бил остварен просечен номинален годишен принос од 5,87%. Солидните приноси не значат и екстремна ризичност. Напротив, доколку ја погледнеме структурата на средствата на приватните пензиски фондови, односно ризичниот профил на пензиските фондови ќе забележиме дека фондовите се одликуваат со средна ризичност, односно учеството на вложувања во ризични инструменти се движи во рамки од 20% – 50% од вкупните средства.

Законската рамка во која е регулирано функционирањето на приватните пензиски фондови со цел намалување на ризичноста, пред се поради социјалните аспекти на овие фондови, поставува ограничувања во однос на видот и ризичноста на инструментите. Сепак, треба да се истакне дека постои потреба од унапредување на законската рамка во делот на инвестиционите ограничувања кои приватните пензиски фондови ги имаат во насока на поголеми можности за управување со ризиците како и за поголема диверзификација на портфолијата на приватните пензиски фондови преку можност за инвестирање на одреден процент од средствата во недвижности, инфраструктура, берзански стоки и други алтернативни инвестиции следејќи го примерот на голем број развиени пензиски системи низ светот.

Во однос на идните перспективи во капитално финансираното пензиско осигурување, воведувањето на мултифондови е концепт кој е применет во голем број земји. Мултифондовите подразбираат создавање на повеќе портфолија со различна ризичност при што осигурениците самите ќе имаат избор каде да се вложат нивните средства. Генерално во фондовите со поголема ризичност е препорачливо да се инвестираат средствата на помладите членови, додека средствата на постарите членови препорачливо е да се инвестираат во поконзервативни фондови, поради приближувањето на времето до пензионирање.

За време на изминатите декади е направен голем прогрес во спроведувањето на реформите во пензискиот систем во Република Северна Македонија. Но сè уште остануваат многу предизвици кои треба да бидат решени. Неповолноста на демографските трендови продолжува, а обврските за пензии на државата сè уште се високи.

Дел од предложените решенија за надминување на неповолните состојби вклучуваат:

  • Преквалификација на дел од работната сила во земјата со цел намалување на невработеноста и надополнување на недостигот од работна сила во одредени сектори. на пазарот на труд;
  • Потреба од увоз на работна сила од странство (поради недостиг на работници во одредени дејности каде што има недостиг на работна сила). Оваа мерка вклучува либерализација на пазарот на труд и зголемување на квотите за странските работници;
  • Етапно зголемување на вкупната стапка на придонес за пензиско осигурување;
  • Постепено зголемување на стапката на придонес во вториот столб;
  • Финансирање на трансферите од Буџетот на Република Северна Македонија кон Фонд на ПИОСМ со индиректни даноци (или со воведување на нови акцизи, пример: акциза на производи кои имаат штетни ефекти врз здравјето на луѓето, како што се производи кои содржат сода, производи кои содржат големи количини шеќер и сл.);
  • Зајакнување на III столб со колективни договори преку преговарање со синдикати и државата (вклучување на вработените во приватниот сектор во трет столб и издвојување на процент како придонес во ППШ, по примерот на К-15).

Следењето на состојбите и континуираното унапредување на пензискиот систем во Република Северна Македонија во насока на одржливост се неопходност. Одржувањето на стабилноста на пензискиот систем е главна цел на реформите кои се спроведуваат и креирањето на идни решенија и препораки секогаш треба да биде во насока на креирање одржлив и стабилен пензиски систем.

Целосната анализа може да ја преземете тука.

Над 100 милиони денари приливи од камати во Сава пензиски фонд во првиот месец од 2024 година

Ве информираме дека во периодот од 01.01.2024–31.01.2024 година на сметката на Отворен задолжителен пензиски фонд Сава пензиски фонд, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 109.918.371,00 денари, прилив од камата од инвестиции во домашни обврзници издадени од банки во износ од 1.144.382,00 денари и приливи од камати од инвестиции во странска корпоративна обврзница во износ од 207.000,00 евра.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во вкупен износ од 66.486,88 долари и 9.650,00 евра, од кои ги издвојуваме:

  • УСД 21.692,05 од компанијата JP MORGAN CHASE & CO.;
  • УСД 27.905,22  од инвестицискиот фонд GLOBAL X AUTONOMOUS&ELEC-ETF, управуван од MIRAE ASSET SECURITIES CO LTD;
  • УСД 16.889,61 од инвестицискиот фонд GLOBAL X VIDEO GAMES & ESPORT, управуван од MIRAE ASSET SECURITIES CO LTD.

Во истиот период, на сметката на Отворен доброволен пензиски фонд Сава пензија плус, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 2.247.754,00 денари, прилив од камата од инвестиции во домашни обврзници издадени од банки во износ од 907.132,00 денари, приливи од камати од инвестиции во странска корпоративна обврзница во износ од 5.750,00 евра и приливи од дивиденди во вкупен износ од 1.779,14 долари, од кои издвојуваме:

  • УСД 879,79 од од компанијата JP MORGAN CHASE & CO;

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и влијаат на нивните пензиски заштеди.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2023/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Над 1 милион долари приливи од дивиденди во Сава пензиски фонд во последниот месец од 2023 година

Ве информираме дека во периодот од 01.12.2023–31.12.2023 година на сметката на Отворен задолжителен пензиски фонд Сава пензиски фонд, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 53.918.850,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во вкупен износ од 1.033.688,17 долари и 67.462,57 евра, од кои ги издвојуваме:

  • УСД 206.715,77 од инвестицискиот фонд ISHARES MSCI GLOBAL MIN VOL FACTOR, управуван од BLACKROCK FUND ADVISORS;
  • УСД 154.232,97  од инвестицискиот фонд VANGUARD FTSE PACIFIC ETF, управуван од THE VANGUARD GROUP;
  • УСД 150.504,42  од инвестицискиот фонд VANGUARD S&P 500 ETF, управуван од THE VANGUARD GROUP;
  • УСД 96.498,55  од инвестицискиот фонд VANECK GOLD MINERS ETF, управуван од VANECK ETF TRUST;       
  • УСД 78.413,43  од инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF, управуван од BLACKROCK FUND ADVISORS;
  • УСД 43.996,85 од компанијата SHELL PLC.

Во истиот период, на сметката на Отворен доброволен пензиски фонд Сава пензија плус, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 1.539.784,00 денари и  приливи од дивиденди во вкупен износ од 29.332,10 долари и 2.380,26 евра, од кои ги издвојуваме:

  • УСД 6.074,64 од инвестицискиот фонд VANGUARD FTSE PACIFIC ETF BOND, управуван од THE VANGUARD GROUP;
  • УСД 4.159,28 од инвестицискиот фонд VANGUARD S&P 500 ETF управуван од THE VANGUARD GROUP;
  • УСД 6.784,24 од инвестицискиот фонд ISHARES MSCI GLOBAL MIN VOL FACTOR, управуван од BLACKROCK FUND ADVISORS;.
  • УСД 2.597,52 од инвестицискиот фонд VANECK GOLD MINERS ETF, управуван од VANECK ETF TRUST; и
  • УСД 1.885,71 од компанијата SHELL PLC.

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и влијаат на нивните пензиски заштеди.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2023/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Пазарни импликации од воениот конфликт помеѓу Израел и Хамас

На почетокот на месец октомври, милитантната група Хамас започна смртоносна, повеќестрана офанзива од појасот Газа врз Израел со истрелување ракети и испраќање на своите сили во земјата преку копно, воздух и море. Како одговор, израелскиот премиер Нетанјаху изјави дека сега започнуваат долга и тешка војна. Тековно, борбите на воен терен продолжуваат, а меѓусебните напади се интензивираат, резултирајќи со бројни човечки жртви. Загубата на човечки животи е несомнено трагичниот исход од секој воен конфликт, а во ова кратко согледување ќе се осврнеме на потенцијалните импликации од конфликтот врз глобалните финансиски пазари.

Историски наназад постојат примери за претходни воени конфликти во регионот на Блискиот Исток кои што предизвикале значајни геополитички и економски последици ширум светот, исто како што се случи во 1970-тите години. Меѓутоа, разликите од пред педесет години и денес се евидентни. Од една страна, ОПЕК и производителите на нафта од Блискиот Исток имаат се помалку доминантна позиција во глобалната понуда на нафта како резултат на зголеменото производство на американска нафта од 2010 година и големиот скок на производството од Русија од 2008 година, кои создадоа подиверзифициран пазар на нафта од три страни, доминиран од САД, Русија и Саудиска Арабија. Меѓу трите доминантни производители на нафта, можеби Саудиска Арабија има најмала преговарачка моќ поради нејзината најголема финансиска зависност од приходите од нафта без останати значителни приходи што Русија и САД ги уживаат од други фосилни горива и стокови производи. Од друга страна, нивото на кохезија помеѓу земјите од Блискиот Исток е пониско, споредено со периодот пред 1970-тите години. Моменталната моќ на производителите на нафта на Блискиот Исток и арапските земји е многу помала отколку во минатото, главно поради политичките промени во многу арапски држави по Арапската пролет (2010-2012), серија анти- владини протести, востанија и вооружени бунтови кои се проширија низ арапскиот свет во Блискиот Исток и Северна Африка.

Аналитичарите на Bloomberg Economics објавија три сценарија за понатамошниот тек на конфликтот. Сценарио број 1 подразбира војната да остане ограничена на израелска и палестинска територија што би имало минимално глобално влијание, во услови кога Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати би ги надополниле барелите иранска нафта. Второто сценарио подразбира проширување на конфликтот кон Либан и Сирија, што ефективно би преминал во прокси војна помеѓу Иран и Израел, и економската штета би била повисока. Ваквото сценарио би значело проширување на тензиите и во поширокиот регион, 10% раст на цената на нафтата, намалување на глобалниот раст за 0,3пп во 2024 година како и раст на глобалната инфлација за 0,2пп. Директниот конфликт меѓу Иран и Израел (Сценарио број 3) е сценарио со мала веројатност, но опасно. Тоа може да биде поттик за глобална рецесија. Зголемените цени на нафтата и намалените ризични средства би му задале значителен удар на растот и би ја зголемиле инфлацијата. Во ова сценарио, вмешаноста и зголемените тензии на суперсилите би додале до нестабилност.[1]

Во однос на пазарните импликации, овој конфликт најмногу се очекува да влијае на цената на нафтата. Иако не се очекува големо влијание се додека војната е локализирана, постојат нагорни ризици за истата доколку конфликтот заземе поширока димензија. Цената на нафтата може да влијае на стапката и очекувањата за инфлација кои и ја диктираат траекторијата на монетарната политика. Зголемени очекувања за инфлација може да влијаат на зголемување на волатилноста на пазарите. Сепак, веројатноста за настанување на “worst case” сценарио на арапско-израелска војна преку кое глобалната економија и финансиските пазари би почувствувале значајни последици тековно е ниска.

Историски, геополитичките настани имале ограничен надолен импакт на акциските пазари. Сепак, доколку продолжениот конфликт ги зголеми очекувањата за инфлација и следствено за продолжена рестриктивна монетарна политика, негативното влијание кај акциските пазари би можел да биде позначаен. Од друга страна, информацијата за продолжување на конфликтот може да придонесе до нагорен потенцијал на средствата кои се сметаат за “безбедни засолништа” како што се златото и американскиот долар. Конфликтот има потенцијал дополнително да придонесе кон постоечкиот тренд на поларизација на веќе затегнатите геополитички односи на светската сцена. Исто така, вклучувањето на САД во конфликтот би имало дополнителен негативен импакт на буџетскиот дефицит и јавниот долг на САД, што би можело да се рефлектира врз движењата на приносите на државните американски обврзници.

Сумарно, иако тековното влијание од воениот конфликт помеѓу Израел и Хамас врз светската економија и пазари на капитал е ограничено, веројатноста за зголемено негативно влијание не е исклучена. Напротив, истата е директно поврзана со потенцијалите за проширување на конфликтот и вклучување на повеќе земји во истиот. Влијанието од овој конфликт примарно може да се ефектуира во цените на нафтата и следствено раст на стапките на инфлација на глобално ниво. Исто така, може да придонесе за негативен пазарен сентимент, пад на акциските пазари и раст на обврзничките приноси, при што нагорни движења би можеле да забележат златото и американскиот долар.

Сава пензиско друштво, како долгорочен инвеститор, во континуитет и посветено ги следи состојбите на финансиските пазари, притоа проценувајќи ги долгорочните очекувања и следствено преземајќи соодветни инвестициски активности во најдобар интерес на членството.


[1] Извор: Bloomberg, Wider War in Middle East Could Tip the World Economy Into Recession, October 13, 2023

Приливи од дивиденди во Сава пензиски фонд и Сава пензија плус од MICROSOFT CORP, INTEL CORPORATION, THE ESTEE LAUDER COMPANIES INC

Ве информираме дека во периодот од 31.08.2023–17.09.2023 година на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 7.098.062,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 18.516.828,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигна приливи од дивиденди во износ од:

–      13.525,96 САД долари, од инвестираните средства во компанијата HONEYWELL INTERNATIONAL INC.;

–      10.510,94 САД долари, од инвестираните средства во компанијата INTEL CORPORATION;

–      6.664,00 САД долари, од инвестираните средства во компанијата MICROSOFT CORP.;

–      11.007,61 САД долари, од инвестираните средства во компанијата THE ESTEE LAUDER COMPANIES INC.;

–      37.587,93 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF и

–      92.086,10 евра, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES STOXX EUROPE 600 UCITS ETF (DE).

Ве информираме дека во периодот од 31.08.2023–17.09.2023 година на сметката на Сава пензија плус, Отворен доброволен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 373.120,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и прилив од камата од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 120.125,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензија плус, Отворен доброволен пензиски фонд, пристигна прилив од дивиденда во износ од:

–      297,77 САД долари, од инвестираните средства во компанијата HONEYWELL INTERNATIONAL INC.;

–      358,75 САД долари, од инвестираните средства во компанијата INTEL CORPORATION;

–      258,47 САД долари, од инвестираните средства во компанијата MICROSOFT CORP.;

–      411,18 САД долари, од инвестираните средства во компанијата THE ESTEE LAUDER COMPANIES INC.;

–      830,59 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF и

–      3.085,85 евра, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES STOXX EUROPE 600 UCITS ETF (DE).

Овие приливи се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови и влијаат на нивната висина.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2023/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Инфлација и можности за заштита од инфлација

Што претставува инфлацијата?

Инфлацијата претставува стапка на раст на генералното ниво на цените на стоките и услугите во една економија за определен временски период. Инфлацијата е широка мерка која вообичаено го опфаќа растот на трошоците за живот во една економија и растот на инфлацијата може да се интерпретира како намалување на куповната моќ на населението. Генерално, инфлацијата може да е предизвикана од фактори на страната на побарувачката, како и фактори на страната на понудата. Исто така, подолготрајните нагорни инфлациски притисоци на определени производи и услуги, може да имаат преносни ефекти врз цените и на останати производи и услуги и да придонесат за дополнително подгревање на инфлациските очекувања. Состојбите на пазарот на труд исто така може да влијае на нивото на цени во една економија.

Зошто дојде до раст на глобалната инфлација?

Стапките на инфлација, како во земјите во развој, така и во развиените земји во текот на 2022 година достигнаа нивоа незабележани неколку декади. Ваквите движења имаа влијание врз финансиските пазари и предизвикаа значителни корекции на обврзничките пазари, ги поттикнаа на брза реакција монетарните власти во голем број земји и влијаеа врз намалување на очекувањата за глобалниот раст.

За време на пандемијата на ковид дојде до појава на неколку трендови кои имаа свој удел во растот на глобалните цени. Како еден фактор кој влијаеше на растот на цените е олабавената фискална и монетарна политика со цел поддршка на економиите за време на пандемијата. Така, владините програми за поддршка кои беа во насока на зголемување на расположливиот доход на населението ја поттикнаа побарувачката која беше поддржана од олабавените финансиски услови во економиите.

Воведувањето на тарифи кое започна уште пред пандемијата и намалениот раст на глобалната трговска размена беа протолкувани како зачеток на деглобализациски процеси со потенцијален среднорочен импакт на синџирите на набавки и потреба од преструктуирање кое ќе значи повисоки трошоци во билансите на компаниите и следствено повисоки цени.

Воениот конфликт во Украина и зголемените геополитички ризици дополнително придонесоа за тесни грла во синцирите на снабдување и понуда која е недоволна да ја задоволи пост-пандемичната зголемена побарувачка. Војната во Украина имаше значајно влијание врз цените на храната и енергенсите. Од аспект на енергенсите, се нотира значајната улога на Русија на пазарот на нафта и гас. Исто така, не помалку значајна е и улогата на Русија и Украина како земји извознички на основни прехрамбени суровини како пченица и пченка. Ваквите состојби резултираа со повисоки цени на енергенсите, перзистентни дисрупции во синџирите на набавка и зголемени производствени трошоци.

Така, врз растот на глобалната инфлација влијаеа фактори на страната на понудата, тесните грла во синџирите на набавка, геополитичките тензии и војната во Украина, но и фактори на страната на побарувачката, односно комбинацијата од фискален стимул како одговор на ковид кризата и бранот на оптимизам со реотворањето на економиите кои имаа стимулативен ефект врз побарувачката кај голем број земји. Дополнително, ценовните притисоци кај платите и затегнувањата на пазарите на труд придонесоа за зголемување и кај базичната инфлација.

Инфлацијата во Р.С. Македонија

Домашната стапка на инфлација ги следеше глобалните движења и под влијание на надворешни и внатрешни фактори забележа значително високо ниво, принудувајќи ја Народната банка да започне затегнување на монетарната политика.

Влијанието на порастот на трошоците на живот вообичаено е посилно изразено кај ниско-доходните земји, односно кај економиите во развој, каде голем дел од потрошувачката на домаќинствата е за храна и основни добра.

Како земја со највисок степен на трговска отвореност помеѓу земјите од Западен Балкан, увозната компонента има значителен удел во движењето на цените во Р.С. Македонија. Народната банка повеќекратно нотираше дека ценовните притисоци во нашата земја главно произлегуваат од фактори на страната на понудата, поврзани со промените на цените на глобалните пазари. Сепак, храната и енергијата се влезна компонента кај повеќе други производи и услуги, со што во услови на перзистентен раст кај храната и енергенсите, растот на цените стана пошироко распространет зголемувајќи ја динамиката и кај базичната инфлација.

Исто така, брзото прелевање на подолготрајните притисоци од цените на храната и енергијата врз цените на останатите производи и услуги значеше дополнително зголемување на инфлациските очекувања кај економските субјекти.

Заштита од инфлација на портфолијата на пензиските фондови

Стапките на инфлација, како на глобално ниво, така и во земјава бележат тренд на намалување во текот на годинава. Спроведените фискални и монетарни мерки исто така имаат придонес во стабилизација на цените и инфлациските очекувања. Очекувањата се за понатамошно намалување на инфлацијата и стабилизирање на истата на пониски нивоа од тековните во наредниот период.

Сава пензиско друштво во поглед на управувањето со средствата на фондот е насочено кон остварување соодветен долгорочен принос на средствата на фондот имајќи ја пред сè предвид суштинската улога на задолжителното капитално финансирано пензиско осигурување, стапката на пораст на трошоците на живот и останатите основни системски параметри на пензиското осигурување. Активниот пристап при инвестирањето на Сава пензиско друштво овозможува изложеност кон компании со квалитетни биланси и силна пазарна позиција кои релативно се помалку погодени во услови на економско окружување со повисока. Зголемувањето на можностите за инвестирање во вложувања кои се високо корелирани со стапката на инфлација е континуирана заложба на Друштвото.

Инвестирањето во обврзници индексирани со инфлацијата е ефикасен начин за зашитита на портфолијата од нагорните инфлациски движења, што ја истакнува потребата од зголемување на понудата на македонскиот пазар на капитал со ваков тип на инструмент. Исто така, во економски амбиент на повисока инфлација, уште повеќе доаѓа до израз потребата од зголемување на можностите за инвестирање во класи на инструменти со традиционално повисоки приноси. Гледано низ долгорочна призма, акциските пазари историски генерирале приноси кои ја победувале инфлацијата. Така, секое зголемување на можноста за инвестирање во ризична актива би значело и зголемени можности за реализација на повисоки реални приноси на пензиските фондови на долг рок.

Диверзификацијата на вложувањата е еден од основните начини за управување со ризиците при инвестирањето. Сепак, инфлациските стравови во текот на 2022 година ги придвижија и акциските и обврзничките изложености во иста насока, намалувајќи ги диверзификациските бенефити на обврзниците. Ваквите движења покажуваат дека алтернативните инвестиции може да бидат силна алатка за диверзификација на портфолијата во услови на раст на инфлацијата и зголемена корелација помеѓу движењата на цените на акциските и обврзничките инструменти.

Законските ограничувања во капитално финансираното пензиско осигурување значат неможност за директна изложеност на пензиските фондови кон некои инструменти за кои традиционално се смета дека нудат заштита од инфлацијата, како недвижности или скапоцени метали. Изложувањето кон овие инструменти може да биде посредно преку удели во инвестициони фондови кои содржат инструменти издадени од компании кои се изложени кон злато или недвижен имот.

Релативно високите стапки на инфлација во изминатиот период повторно ја истакнуваат потребата од законски измени кои на пензиските фондови во земјата ќе им овозможат поширок инвестициски универзум, односно можност за насочување на инвестициите кон инструменти со повисок очекуван принос на долг рок, кој ќе компензира за зголемените долгорочни инфлациски очекувања, што во крајна линија би придонело за реализација на повисоки реални приноси на пензиските фондови на долг рок.

Над 150 илјади долари приливи од дивиденди легнаа на сметките на Сава пензиски фонд и Сава пензија плус

Ве информираме дека во периодот од 03.07.2023–12.07.2023 година на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 3.430.741,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 20.204.059,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во износ од:

  • 131.711,22 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд VANGUARD S&P 500 ETF;
  • 3.784,75 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд GLOBAL X VIDEO GAMES& ESPORT;
  • 30.512,60 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF и
  • 21.824,77 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд GLOBAL X AUTONOMOUS&ELEC-ETF.

Во истиот период, на сметката на Сава пензија плус, Отворен доброволен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 88.339,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 412.653,00 денари, како и приливи од дивиденди во износ од:

  • 3.639,92 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд VANGUARD S&P 500 ETF;
  • 73,00 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд GLOBAL X VIDEO GAMES& ESPORT;
  • 682,25 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF и
  • 448,62 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд GLOBAL X AUTONOMOUS&ELEC-ETF.

Овие приливи се резултат на инвестирањето и влијаат на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2023/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Видови деловно пишување и принципи на деловното пишување

Деловното пишување се користи за професионална и деловна комуникација. Тоа е наменски дел од пишувањето што му пренесува релевантни информации на читателот на јасен, концизен и ефективен начин. Тука се вклучени понуди до клиенти, извештаи, белешки, е-пошта и известувања. Умешноста во деловното пишување е критичен аспект на ефективната комуникација на работното место и пренесување на саканата порака. 

Видови на деловно пишување 

Деловното пишување може да се категоризира во четири типа: поучен (инструктивен) , информативен, убедлив и трансакциски тип
 
 1. Поучен (инструктивен) тип
Типот на  деловно пишување е насочувачки и има за цел да го води читателот низ чекорите за полесно завршување на задачата. Ваквото пишување всушност претставува еден вид упатство во кое се напишани насоките според кои треба да се извршат зададените задачи.


2. Информативен тип
Информативното деловно пишување се однесува на точно и доследно пренесување на деловните информации. Се состои од документи од суштинско значење за основните функции на бизнисот за следење на резултатите, презентирање на плановите и усогласување со законските обврски. На пример тоа се: финансиските извештаи на една компанија, записниците од состаноци и можеби најважното, пишувањето извештаи. Можам да истакнам, во нашето друштво редовно се практикува овој тип на пишување за одлуките од редовните деловни состаноци. Се подготвуваат и праќаат извештаи до сите вработени за да се информираат за дневниот ред на состанокот и за донесените одлуките.-


3. Убедлив тип
Целта на убедливото пишување е да го импресионира читателот и да влијае на неговата одлука. Пренесува релевантни информации за да ги убеди дека одреден производ, услуга или компанија нуди најдобра вредност. Таквиот тип на пишување е генерално поврзан со маркетинг и продажба. Вклучува предлози, е-пошта за продажба на големо и соопштенија за печатот. 

 
4. Трансакциски тип
Секојдневната комуникација на работното место спаѓа во категоријата трансакциско деловно пишување. Најголемиот дел од таквата комуникација е преку е-пошта, но вклучува и официјални писма, формулари и фактури.

Принципи на добро деловно пишување 

Јасност на целта 
Пред да започнеме деловен документ, белешка или е-пошта, треба да размислиме за две основни прашања: 
-Кој е читателот? 
-Што сакам да му пренесам на читателот преку моето пишување? 
Јасната цел му дава насока на пишувањето и го развива неговиот тон, структура и тек. 
 
Јасност на мислата 
Пред да се почне со пишување треба да се осмисли напишаното, тоа  го прави пишувањето помалку структурирано, и повторливо. Деловното пишување бара умешност да се редуцираат долгите, раскошни реченици во концизни, јасни. Треба да се извлече што е значајно за јасно да се напише. 
 
Пренесување точни и релевантни информации 
Примарната цел на деловното пишување е да пренесе вредни информации. Неточната или неважна содржина влијае на целта на документот. За ефективно деловно пишување, информациите мора да бидат со дополнителна вредност и целосни. 
 
Избегнување жаргони
Едноставниот стил на пишување многу помага во комуникацијата и пренесување на пораката до читателот. Грандиозното пишување полно со звучни зборови, акроними и жаргони треба да се избегнува до максимална можна мера. Во спротивно, читателот нема да  може да го разбере документот или ќе изгуби интерес за него. 
 
Прочитајте и потврдете
Читањето на пасусите гласно по завршување на пишувањето може да открие недостатоци и празнини во аргументите. Затоа се препорачува да се побараат повратни информации од колегите за да се потврди некоја грешка и да се изврши корекција доколку е потребно.

Праксата е клучот 
Умеење во деловното пишување може да се постигне преку редовна пракса. Посветување внимание на вокабуларот, структурата на реченицата и стилот на пишување додека читате текстови од други, може да помогне да се развие ист или сличен стил.

 
Бидете директни 
кога станува збор за деловно пишување презентирањето на суштината најдобро е да биде на самиот почеток. Со тоа му заштедувате и време на читателот. 
 
Избегнувајте опширно пишување 
Ако значењето може да се пренесе со три збора, не треба да се протега на пет. Обемното пишување е непривлечно за читателот . На пример, наместо да напишете „написот користи повеќе зборови отколку што е потребно“, напишете „написот е опширен“. 
 
Граматика и структура на реченицата 

Добрата граматика и структурата на речениците го прикажуваат вниманието посветено на деталите и вештината во деловното пишување ,тоа се особини кои се високо ценети во бизнисот. 
 
Деловното пишување се надградува со текот на времето, како и граматиката. На пример, знаци (emoticons) кои се почесто се користат стануваат сè по прифатени во деловното пишување. Добриот пишувач секогаш треба да се прилагодува и надградува со настанатите промени за да ја усовршува својата вештина. 
 
Лесно за паметење 
Деловните соработници го ценат документот што може да ја пренесе својата порака со површен поглед. Деловните документи може да се подобрат преку употреба на списоци со бројки или точки, јасни наслови, концизни параграфи и разумна употреба на задебелено форматирање за да се истакнат клучните зборови. 


Јасноста на мислата, правилната структура на граматиката и реченицата и едноставниот јазик го карактеризираат ефективното деловно пишување.