20 Факти за капитално финансирано пензиско осигурување

Факт бр.1

Македонскиот пензиски систем има три столба. Првиот столб е државниот – Фондот на ПИОСМ. Вториот и Третиот столб го сочинуваат приватните пензиски фондови.

https://mapas.mk/za-chlenovite-zadolzhitelno-kapitalno-finansirano-penzisko-osiguruvane-vtor-stolb-2/struktura-na-penziskiot-sistem-vo-republika-severna-makedonija/

Факт бр.2

Секој редовно вработен во државата плаќа задолжителен придонес за пензиско и инвалидско осигурување од 18,8% од неговата бруто плата.

https://finance.gov.mk/%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B8

Факт бр.3

За оние вработени кои се членови на втор столб, 12,8% од бруто платата одат во првиот столб и се користат за исплата на пензии на тековните пензионери. Износот од 6% од бруто платата кој се издвојува во втор пензиски столб, оди на лична индивидуална сметка на секој член и е дел од неговиот личен имот.

Повеќе на: https://nikogassami.mk/…/vashite-zashtedi-vo-vtoriot…/

Факт бр.4

Средствата уплатени во вториот столб се инвестираат дома и во странство и со тоа нивната вредност се одржува и расте до моментот на пензионирање, а и по пензионирањето во зависност од избраниот начин на исплата.

Повеќе на: https://nikogassami.mk/…/prasha-a-i-odgovori-starosna…/

Факт бр.5

Населението старее, стапката на емиграција е висока, а намалено работоспособно население значи неможност за финансирање на идните пензии едиствено од првиот столб, без оглед на можните сценарија.

Повеќе на: https://www.sava-penzisko.mk/…/Macedonia-pension-system…

Факт бр.6

Вашите заштеди во вториот столб се Ваша лична сопственост!

Повеќе на: https://nikogassami.mk/…/vashite-zashtedi-vo-vtoriot…/

Факт бр.7

Вашата идна пензија од втор столб најмногу ќе зависи од висината на уплатените средства на Вашата сметка, наплатените надоместоци, приносите кои ги остварило Вашето пензиско друштво и од видот на избраниот пензиски модалитет.

Повеќе на:  https://nikogassami.mk/…/prasha-a-i-odgovori-starosna…/

Факт бр.8

Според сегашните услови, правото на старосна пензија се остварува со навршување на 62 години за жени и 64 години за мажи и со остварен работен стаж од минимум 15 години.

Повеќе на: https://nikogassami.mk/…/prasha-a-i-odgovori-starosna…/

Факт бр.9

Осигуреник кој не се стекнал со право на старосна пензија поради тоа што нема нема пензиски стаж од најмалку 15 години, средствата од вториот столб ќе може да ги користи по навршување на 65 години возраст.

Повеќе на: https://www.sava-penzisko.mk/…/mandat…/retirement/types/

Факт бр.10

Средствата уплатени во задолжителниот пензиски фонд на осигуреникот, заедно со заработените средства преку инвестирање, се наследни и влегуваат во оставинска маса, само доколку нема поднесено барање и не е остварено право на семејна пензија од членови на семејството со право на семејна пензија. 

Повеќе на: https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/insurance/mandatory-pension-fund/retirement/inheritance/  

Факт бр.11 

Средствата на пензиските фондови се вложуваат во акции, удели во инвестициски фондови, обврзници, депозити во домашни банки и останати инструменти кои ги исполнуваат условите дефинирани во важечките законски и подзаконски акти.  

Повеќе на: https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/insurance/mandatory-pension-fund/investments/portfolio/  

Факт бр.12 

Средствата на пензиските фондови се вложуваат за да се оствари соодветен принос на долг рок. Во кратки временски периоди нормално е да има и падови и растови, но целта е во подолг период да се оствари долгорочна стапка на принос која ќе ја сочува куповната сила, односно ќе биде повисока од инфлацијата во истиот период. 

Повеќе на: https://nikogassami.mk/penziski-fondovi/finansiski-institucii-pisa-testovi-idni-penzii-i-selektivnost/ 

Факт бр.13

Пензиската заштеда, т.е. висината на средства се пресметува како производ од бројот на сметководствени единица и вредноста на сметководствената единица на даден датум 

Вкупен износ = број на СЕ (сметководствени единици) * вредност на СЕ 

Повеќе на: https://nikogassami.mk/chlenuvanje/kako-da-go-prochitate-vashiot-godishen-izveshta-za-penziska-zashteda/ 

Факт бр.14 

За разлика од банките и инвестициските фондови, пензиските фондови се обврзани да објавуваат реални стапки на принос, кои со наједноставен пристап се добиваат кога од номинална стапка на принос (или каматна стапка кај депозити) се одзема стапката на инфлација. Приносот во реален износ го претставува остварениот принос на фондот за даден временски период прилагоден за стапката на трошоци на живот..   

Повеќе на: https://nikogassami.mk/investiranje/inflaci-a-i-mozhnosti-za-zashtita-od-inflaci-a/  

Факт број 15. 

Третиот пензиски столб е креиран како опција за штедење заради дополнување на пензијата од прв и втор столб. 

Повеќе на: https://nikogassami.mk/penziski-fondovi/strong-zoshto-investiram-vo-dobrovolnoto-penzisko-osiguruva-e-na-sava-penzisko-strong/  

Факт број 16. 

Во доброволниот пензиски фонд може да се вложува со износи и динамика по избор, но најдобро е да се почне порано и да се издвојува дисциплинирано. 

Повеќе на: https://nikogassami.mk/penziski-fondovi/strong-kako-funkcionira-3-stolb-strong/  

Факт бр. 17 

Доброволното пензиско осигурување е правилниот избор доколку сакате долгорочен раст на заштедите наменети за дополнителна пензија и одржување на нивото на животен стандард и по пензионирањето. 

Повеќе на: https://nikogassami.mk/interesno/dobrovolno-penzisko-ili-zhivotno-osiguruva-e-shto-da-odberesh/

Факт бр. 18 

Член на доброволен пензиски фонд стекнува право на пензиски надоместок најрано 10 години пред возраста за стекнување на право на старосна пензија во согласност со Законот за пензиско и инвалидско осигурување. Членот има право на избор од следните опции: 

https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/insurance/voluntary-pension-fund/retirement/types

Факт бр.19 

Средствата уплатени во доброволниот пензиски фонд, заедно со заработените средства преку инвестирање, во случај на смрт на осигуреникот се наследни и влегуваат во оставинска маса на тој член. 

Повеќе на: https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/insurance/voluntary-pension-fund/retirement/inheritance/ 

Факт бр.20

Пензиските друштва нудат можност на правните субјекти да формираат професионална пензиска шема за своите вработени со што би им помогнале да имаат подобар животен стандард во пензионерските денови. 

Повеќе на: https://nikogassami.mk/penziski-fondovi/strong-planovi-za-bonus-i-drugi-beneficii-strong/  

Во Сава пензиски фонд пристигнаа приливи од камати од над 130 милиони денари и дивиденди во вкупен износ од 701.092 долари и 145.653 евра кои им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондот

Ве информираме дека во месец декември 2024 година на сметката на Отворен задолжителен пензиски фонд Сава пензиски фонд, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 131.813.209,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во вкупен износ од 701.091,80 долари и 145.653,32 евра, од кои ги издвојуваме:

  • ЕУР 73.708,48  од компанијата SHELL PLC;
  • УСД 131.194,05 од инвестицискиот фонд ISHARES MSCI WORLD ETF;
  • УСД 146.921,89 од инвестицискиот фонд VANGUARD FTSE PACIFIC ETF;
  • УСД 54.055,01 од инвестицискиот фонд FIDELITY FINANCIALS ETF;
  • УСД 49.490,80 од инвестицискиот фонд VANECK GOLD MINERS ETF.

Во истиот период, на сметката на Отворен доброволен пензиски фонд Сава пензија плус, пристигнаа приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 5.015.249,00 денари, прилив од дивиденда во вкупен износ од 17.577,14 долари и 4.379,21 евра, од кои ги издвојуваме:

  • ЕУР 2.497,71  од компанијата SHELL PLC;
  • УСД 5.786,69 од инвестицискиот фонд VANGUARD FTSE PACIFIC ETF;
  • УСД 1.515,56 од инвестицискиот фонд ISHARES CORE S&P MIDCAP ETF;
  • УСД 1.326,95 од инвестицискиот фонд FIDELITY FINANCIALS ETF;
  • УСД 1.245,33 од инвестицискиот фонд VANECK GOLD MINERS ETF и
  • УСД 1.195,76 од инвестицискиот фонд ISHARES GLOBAL CLEAN ENERGY.

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и влијаат на нивните пензиски заштеди.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2024/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Приватните пензиски фондови – вештачки езера на економијата во Северна Македонија

Често во секојдневието слушаме за секакви видови на „реформи“. Сепак, постојат различни типови на реформи со различна комплексност. Некои реформи бараат мали промени и даваат резултати веднаш, а некои реформи бараат големи и сложени промени, а резултатите се добиваат по неколку години, а можеби и по неколку децении.
Поводот за овој текст е што во изминатиот период се слушаат заложби, од некои срамежливо, а од некои јавни залагања за уривање на капитално финансираниот пензиски систем во рамките на вториот столб и на краток рок да го решат проблемот на недостигот на средства во државниот Фонд на ПИОСМ. Но, прашањето е што после тоа?
Во овој краток текст ќе направиме кратка споредба помеѓу пензиската реформа од 2003 година и земјоделско-иригационата реформа од доцните 40-ти и раните 50-ти години на минатиот век. Имено, во тоа време, поради променливост на издашноста на изворите на водите, се започнува процесот на изградба на акумулации во Северна Македонија, односно започнува изградбата на првите вештачки езера во Северна Македонија. Акумулацијата на вода во вештачките езера е наменета за наводнување и производство на храна и избегнување на периоди на суша, како и за производство на електрична енергија.
Од друга страна пак, поради променливост на издашноста на изворите во Фондот на ПИОСМ кој треба да го сфатиме како река која се полни од извор, односно од придонесите и кој се троши како пензија за тековните пензионери, Северна Македонија се одлучува да прави пензиска реформа по препорака и насоки од Светска банка. Како главна причина за правење на пензиска реформа со формирање на тростолбен пензиски систем и основање на приватни пензиски фондови се демографските промени во државата, односно стареењето на населението во државата и иселувањето од државата кое постојано одржува висока стапка.
Демографските промени значат намалување на изворот на придонеси од плати во иднина. Слично на суша која доаѓа за капацитетот на водата, а таа вода служи за наводнување и производство на храна, реално е да се очекува “суша“ кај приливот на средства во Фондот за ПИОСМ кој треба да служи за исплата на пензии на тековните пензионери. Кога станало јасно дека доаѓа суша, а знаеме дека за реката на ПИОСМ доаѓа уште поголема суша, јасен бил заклучокот дека треба да се направат акумулации, односно вештачки езера во вид на пензиски фондови. Онака како што за да се превенира недостиг на вода, се направила брана која треба да ја акумулира водата за подоцна да се користи истата за наводнување на полињата, односно се пристапило кон изградба на акумулации, така и заради очекуваната “суша“ кај придонесите кои одат во Фондот за ПИОСМ, пристапено е кон формирање на приватните пензиски фондови каде се собираат пензиски заштеди и се гради акумулацијата која понатаму расте.
Вештачките езера се акумулација на вода наменета за наводнување и производство на храна, но приватните пензиски фондови се акумулација за чија намена можеме да кажеме дека е пандан на наводнување и производство на храна, но и за производство на струја, поради ефектот на капитализација на средствата и остварување на принос на тие средства. Преку реформираниот тростолбен пензиски систем, реката на ПИОСМ не може да пресуши бидејќи добар дел од товарот за наводнувањето, односно исплатата на пензии паѓа на приватните пензиски фондови. Ваквата поставеност на пензискиот систем во Северна Македонија ќе донесе видливи резултати кон ПИОСМ по започнувањето на редовната исплата на пензии од втор столб која се очекува да започне во периодот 2029-2031 година.
Храбра реформа, тешка за државата, со силен ефект на буџетот, исто како што биле високи трошоците за градењето на вештачките езера. Денес, децении подоцна сите ги чувствуваме ефектите од тие езера со континуиран дотур на свежа вода за пиење и вода за наводнување, до толку што тие ефекти ни станале толку нормални, очекувани што не ги ни забележуваме. Исто ќе биде и со реформираниот пензиски систем кога голем дел од пензионерите ќе бидат членови и на ПИОСМ и на вториот столб, кога самостојно, незабележливо ќе си функционира стабилен пензиски систем. Се друго што би се преземало би било креирање на директен товар на поединецот.
Што би се случило доколку државата одлучи да ја испразни акумулацијата и да ги национализира приватните пензиски фондови? Тогаш, на краток рок ќе имаме и наводнување и производство, и струја додека да се испразни езерото, но нема да имаме струја ниту на среден ниту на долг рок. За многу кратко време потоа, ќе останеме без наводнување, без производство и без струја во целост. Реката ќе тече, но не знаеме колку, па потоа ќе стане поточе, а на крајот на местото каде се наоѓало вештачкото езеро ќе имаме едно големо пресушено поле.
Приватните пензиски фондови каде што средствата во фондовите се лична сопственост на членовите се единствен начин за да одржиме солвентен пензиски систем и солвентен државен пензиски фонд (ПИОСМ) на долг рок, онака како што акумулацијата преку вештачки езера е единствен начин да го задржиме потребното ниво на вода за наводнување и производство на храна во државата.
“Производството на струја“ односно остварувањето на принос може да се подобри преку соодветни законски измени по урнек на најдобрите пензиски системи во светот, каде на врвот се наоѓа холандскиот тростолбен систем.