Tag: penzisko

Македонскиот јазик изобилува со голем број на зборови кои имаат засебно значење и нема потреба од користење на еден ист збор за две различни намени. Па така, во економијата и финансиите користиме зборови кои самите го опишуваат финансискиот производ, состојба, настан…

Сепак, два финансиски производи во најголем дел од случаите се погрешно перцепирани од јавноста, односно погрешно е перцепирана нивната намена и значење, иако нивното име јасно ги опишува. Секако треба да се напомене дека перцепцијата кај јавноста ја прават лицата кои работат со тие финансиски производи, ги претставуваат и продаваат, па таа забуна (намерна или ненамерна) најчесто доаѓа од самите продавачи на производите. Финансиските прозводи за кои станува збор се доброволно пензиско и животно осигурување.

Овој блог пост е започнат на овој начин со цел уште од почеток да сфатиме дека во името на финансискиот производ стои и неговата намена, односно може веднаш да кажеме дека животно осигурување е осигурување на живот, а  доброволно пензиско осигурување е осигурување за пензија. Доколку животното осигурување беше осигурување за пензија, тогаш ќе се викаше пензиско, и обратно.

Во продолжение во кратки црти ќе бидат објаснети двата производи со цел најлесно да се препознаат разликите и бенефициите на двата финансиски производи.

Доброволно пензиско осигурување:

• Цели да ја поддржи финансиската сигурност во пензионерските денови, односно претставува дополнителен пензиски доход;
• Секој член има своја индивидуална сметка на која се штедат средства додека работи и уплаќа, односно штеди, а увидот во истите е постојано овозможен;
• Средствата на индивидуалната сметка на членовите се инвестираат и оплодуваат во периодот на членување, а оплодување продолжува и по започнување на исплатата;
• Помага за поддршка на животниот стандард и по пензионирањето (научните студии докажаа дека по пензионирање, животниот стандард на човекот се намалува поради намалените приходи);
• Средствата на индивидуалните сметки во доброволните пензиски фондови се во сопственост на членовите, а не во сопственост на друштвото. Истите се целосно наследни согласно Законот за наследство и не постојат услови кои треба да се исполнат за да се овозможи наследството на средствата.

Животно осигурување:

• Обезбедува износ на пари (death benefit) за одредени бенефициери (корисници) кои најчесто се членовите во фамилијата, по смртта на осигуреното лице, во случај на негова смрт во осигурениот период;
• Нуди финансиска заштита на семејството или лицата кои се финансиски зависни од осигуреникот;
• Се фокусира на финансиска заштита на блиските и саканите во случај на смрт на осигуреникот во периодот на важење на полисата;
• Нуди поврат на уплатените средства (со или без принос во зависност од продуктот) при доживување по истекот на договорениот период на полисата.

Клучни разлики:

• Животно осигурувањето се фокусира на обезбедување на финансиска заштита на бенефициерите (корисниците) по смртта на осигурениот доколку дојде до неа во периодот кој го покрива осигурвањето, додека доброволното пензиско осигурување цели да креира  дополнителен прилив на приходи за време на пензија.
• Пензиското осигурување има изразита штедна компонента и оплодување на средствата со цел одржување на куповната моќ на парите, додека пак ризико-факторот кај животното осигурување ги намалува вкупно вложените средства на осигуреникот (колку постар е осигуреникот, толку ризикот за настанување на смрт е поголем и претставува ризик за друштвото за животно осигурување), со што осигуреникот има помала куповна моќ, а ист или сличен износ на расположливи средства по истек на осигурениот период, поради ефектот на инфлацијата низ годините на осигурување.

Може да заклучиме дека иако различни, сепак животно осигурување и доброволно пензиско осигурување играат клучни улоги во обезбедувањето на финансиската иднина. Разбирањето на овие разлики може да помогне во носење на правилна одлука за долгорочно финансиско планирање за секого. Тоа значи дека при одлучување во кој од овие два финансиски продукти да се вложува, клучен аргумент е целта на вложувањето. Дали целта е дополнителен извор на приходи кога веќе не сме дел од работната сила, или целта е да се обезбеди семејството, односно лицето кое е финансиски зависно од носителот на полисата,  во случај на смрт во осигурениот период. . Оттука, во многу случаи оптимална е одлукта да се избере добар сооднос во инвестирање помеѓу пензиско осигурување и осигурување на живот.

Поставување на СМАРТ цели

Откако во претходните текстови се запознавме со вештините за подобрување на деловната  комуникација, во овој текст ќе се запознаеме со правилното поставување на цели.

Правилното поставување на цели е од исклучителна важност, бидејќи истите треба да се јасно дефинирани и да постои можност да се мери нивното спроведување.

Деловните цели може да биде од следна природа: 

• цели кои се насочени кон остварување на резултат, 
• цели насочени кон развој (на пример: знаење, компетенции), и
• процесни цели, односно цели насочени кон истражување на нешто ново (на пример: искуство, знаење).

За правилно поставување на целите може да ни послужи СМАРТ методата. Со примената на оваа метода целите е потребно да се состојат од следните елементи:

• S (specific) – специфични,
• M (measurable) – мерливи,
• A (achieavable) – остварливи,
• R (relevant) – релевантни,
• T (timely) – временски дефинирани.

Специфични: целите треба да бидат конкретни и јасно дефинирани. На тој начин се дефинира она што сакаме да се постигне и се дава јасна насока на делување, што го олеснува ефективното фокусирање на ангажманот и ресурсите кон остварување на целта.

Мерливи: целите треба да бидат мерливи за да може да се следи нивното остварување, односно потребно е да се следи напредокот и дали сме на “прав пат“ кон остварување на целта. Примената на конкретни критериуми за оценување ќе ни помогне во идентификувањето на потреба од прилагодувања за конечно остварување на целта.

Остварливи: целите треба да бидат остварливи со постоечките ресурси кои ни стојат на располагање. Нереалните цели може да доведат до демотивација на членовите на тимот кои е потребно да ги спроведат истите.

Релевантни: целите треба да бидат значајни и релевантни за нашата работа. Истите е потребно да се усогласат со вредностите, приоритетите и долгорочните планови на организацијата. Поставувањето релевантни цели гарантира дека ја фокусирате вашата енергија на она што навистина е важно и придонесува за вашиот личен или професионален раст.

Временски дефинирани: Поставувањето краен рок создава чувство на итност и помага во одредувањето приоритет на задачите. Тоа го спречува одложувањето и поттикнува навремено делување. Дополнително, одредувањето на временска рамка обезбедува јасна крајна точка за оценување на успешноста и одредување на следните чекори.

Пример за поставување на СМАРТ цел за личен професионален развој:

Специфично: да се заврши професионална сертификација за управување со проекти во наредните 12 месеци,

Мерливо: да се положи испит за сертификација со резултат од 80% или повисоко,

Остварливо: одвојување на 5 часа неделно за учење и подготовка,

Релевантно: подобрување на вештините за управувањето со проекти, што може да резултира со напредок во професионалната кариера,

Временски дефинирано: да се заврши сертификацијата до 31.12.2024.

Како што е видливо целта ги состои сите потребни елементи одредени со СМАРТ методата со што лесно може да се следи спроведувањето на истата. Се надеваме дека оваа метода ќе Ви послужи за Вашите редовни деловни потреби.

Зошто лидерот на тимот не треба да нуди решенија

Откако се запознавме со двата основни начини на размислување кај учесниците во тимот (fixed mindset и growth mindset), употребата на структурирани пораки во секојдневната комуникација и примената на психолошки безбедна средина за вработените, следи анализа на улогата на лидерот на тимот во рамките на овие процеси.

Битно е лидерот на тимот да не нуди решенија бидејќи на тој начин ја намалува индивидуалноста на членовите на тимот, го обесхрабрува независното размислување и ги намалува вештините на членовите на тимот за решавање на проблеми. 

Негативни последици од нудењето на решенија од лидер на тимот се следните:

• Ако лидерот им обезбедува решенија на вработените, тогаш тие ќе се потпрат на неговите одговори и нема да развијат чувство на сопственост и одговорност,  
• Нудењето решенија од страна на лидерот ги спречува вработените да размислуваат критички, да бидат креативни и да учат во процесот на решавање на проблемите што резултираат со попречување на нивниот раст и развој,
• Нудењето решенија од лидерот може да резултира вработените да станат зависни и ги спречува вработените да размислуваат независно и да се двоумат при процесот на носење на одлуки.

За да се постигне максимален ефект од страна на лидерот на тимот, потребно е тој да ги примени следните начела на однесување:
– Поставување прашања со отворен крај,
– Активно слушање,
– Охрабрување на соработката помеѓу колегите,             
– Појаснување на улогите и очекувањата од вработените,
– Охрабрување на само-рефлексија, преку пренесување на повратни информации (feedback),
– Обезбедување на ресурси и обуки за подобрување на вештините на вработените,
– Промовирање на можностите за учење како начин за личен раст и развој.

Примена на овие методи, може да биде катализатор со помош на кој ќе се креира средина која ја охрабрува автономијата на вработените, го охрабрува независното размислување и овозможува членовите на тимот да ги развијат своите вештини за решавање проблеми.

Во наредниот текст ќе се запознаеме со правилното поставување на цели, односно поставување на СМАРТ цели.

Психолошки безбедна средина

Претходно во комуникациски вештини се запознавме со двата основни начини на размислување кај учесниците во тимот (fixed mindset и growth mindset) и употребата на структурирани пораки во секојдневната комуникација.

Од исклучителна важност е деловната комуникација да се одвива во околности кои обезбедуваат психолошки безбедна средина за вработените.

Психолошки безбедна средина претставува работна средина каде што сите се чувствуваат слободно да комуницираат за сите теми, да презентираат идеи, прашања, размислувања или да презентираат констатирани грешки и каде веруваат дека за тоа нема да бидат казнети или омаловажени. Односно, тоа претставува организациска клима каде работата е добро поставена, менаџерите се достапни за комуникација и отворено се поставуваат и дискутираат прашања.

За обезбедување на психолошки безбедна средина потребно е да се промовира самосвест и да се ценат нови идеи од членовите на тимот. Отворено да се разговара за работните процеси каде секој може да го искаже своето мислење и да понуди повеќе можни решенија.

Подобрувањето на работната средина ќе се овозможи доколку менаџерот на тимот ги информира членовите на тимот за новите настани, ги појаснува очекувањата и обврските од секој член од тимот како и да ги појасни причините за промени, доколку се спроведуваат. Од друга страна, членовите на тимот е потребно да имаат можност да го искажат своето мислење, кое менаџерот е потребно да го цени колку што е можно повеќе.

Притоа, основните психолошки потреби на членовите на тимот може да бидат од следна природа:

• потреба за структура (кога, каде, зошто, како),
• препознавање (лична вредност, квалитетно спроведена работа, надминување на предизвиците, независност),
• активност (учење, постигнување, совладување, забава, иновации).

Доколку се овозможи психолошки безбедна средина за вработените и доколку се одговори на нивните психолошки потреби, може да се очекува зголемена ефективност и продуктивност од членовите на тимот што е придобивка за сите.

Каква треба да е улогата на лидерот во рамките на овој процес е наредна тема на серијалот за комуникациски вештини. Се читаме повторно за недела дена.  

Употреба на структурирани пораки во комуникацијата

Во претходниот текст за комуникациски вештини се запознавме со двата основни начини на размислување кај учесниците во тимот  и можностите на одредување на кој од нив припаѓаат учесниците во нашиот тим.

Нареден чекор кој би можел да биде корисен во деловната комуникација, како и во приватната комуникација, е употребата на структурирани пораки.

Структурираната порака е фундаментална комуникациска техника за влијателна комуникација, каде пораката одговара на три поврзани прашања: ШТО + ЗОШТО + КАКО. Структурираната порака се користи за ефективна комуникација кога сакаме да ја пренесеме содржината од нашата порака во што е можно појасна, концизна и логичка форма.

Структурираните пораки можат да се користат на работното место во следните прилики:

• пренесување на клучни и важни пораки,
• во изразувањето позитивни и негативни повратни информации (анг: feedback) на колегите,
• презентација на идеи, предлози, извештаи, резултати, нови правила и политики, процеси и процедури,
• делегирање на задачи и поставување на цели на членовите на тимот,
• објавување на промени во политиките, процедурите или насоките на компанијата,
• за програми за обуки, работилници или семинари.

Во продолжение следат примери на комуникација со структурирани пораки:

Пример на директна комуникација со структурирана порака

Што: Го разгледував вашиот неодамнешен извештај. Забележав дека има грешки во податоците во извештајот како и податоци кои не беа пополнети.

Зошто: Ова може да резултира со неточни и недоволни податоци кои се поднесуваат до регулаторот.

Како: За да го поправиме ова, размислете за темелно разгледување на извештајот пред да го предадете и пополните ги сите податоци за извештајот.

Што уште (дополнителни прашања за разрешување на ситуацијата)?:

Како можеме да го подобриме вашиот процес на подготовка на извештаи? Дали е потребна помош од друг оддел во фирмата? До кога можеш да поднесеш извештај со точни и потполни податоци?

Пример на спроведување на план за изразувањето на негативен feedback  

Што: Член на тимот не ги извршил работните задачи договорени со акциски план,

Зошто: Откако членот на тимот се согласил за акцискиот план, членот на тимот заклучил дека не го има потребното знаење и вештини за да го спроведе,

Како: Во отворен разговор, ќе ги одредиме вештините со кои членот на тимот е потребно да се стекне за да ги спроведе задачите. Откако ова ќе биде утврдено, ќе се разгледа дали друг член на тимот може да помогне околу овие вештини преку менторство или обука. Доколку е потребно, членот на тимот кој е потребно да го спроведе акцискиот план може да посетува надворешна обука. Откако ќе биде одреден начинот на кој членот на тимот ќе ги стекне потребните вештини, активно се следи процесот на неговата обука, како и примената на овие вештини за извршување на акцискиот план.

Како што е видливо и од примерите, комуникацијата со структурирани пораки претставува добро организиран и јасен метод на комуникација кој обезбедува информации на систематски начин. Примената на овој метод на комуникација ќе ви овозможи подобрување на комуникацијата со членовите на Вашиот тим.

Ефектите во деловната комуникација ќе биде многу поголеми доколку се истата се одвива во психолошки безбедна средина. Со оваа тема ќе се запознаеме во наредниот текст за комуникациски вештини.

Иако, како и секоја професија, сметководството е отворено подеднакво и за мажите и за жените, и истите можат да бидат подеднакво успешни во професијата сепак, за нас кои работиме во сметководствената професија, станува сè поочигледно дека оваа професија во нашата земја е доминантно женска.

Во сметководствените тимови на компаниите доминираат жени, на конференциите, советувањата или семинарите од областа на сметководство сè поретко меѓу учесниците можат да се сретнат мажи, а на огласите за вработување пријавените мажи се далеку помалкубројни во однос на пријавените жени.  

Статистичките податоци во Соединетите американски држави покажуваат дека мнозинството на сметководители и ревизори, во периодот 2020-2023 се доминантно припаднички на понежниот пол, а мажите доминираат во повисоките раководни позиции.

Каква е состојбата во нашата земја?

Во Институтот на сметководители и овластени сметководители на РСМ, има регистрирано вкупно 7.637 овластени сметководители. Од нив 75% се жени, а 25% се мажи.

Ако нема родова предиспозиција за оваа професија, а нема, можеби одговорот на прашањето и објаснувањето на тенденциите за женска доминација во сметководството можат да се најдат во некои карактеристики и предиспозиции кои едно лице треба да ги има за да се занимава со оваа професија.

Сметководствената работа бара високо ниво на прецизност, аналитичност, многу трпение и ориентираност кон детали, бидејќи и најмалиот превид може да има големи последици, преточено во поговорката која ја има и нашиот народ ,,една нула, една кула’’. Пропуст на една бројка од најмало невнимание, може да има домино ефект на билансите, одлуките кои се носат врз основа на истите, како и деловните планови кои се прават за во иднина. Затоа е многу важно на кого ќе му биде доверена сметководствената работа во една компанија и дали лицето кое ја извршува ги има посакуваните карактеристики на еден добар сметководител.

Организираност
Обработката на многу бројки, документи и податоци бара сериозна дневна организација и организациски вештини. Добрата организација овозможува и ефикасност при пронаоѓање на некоја информација која менаџментот/клиентот ја бара во моментот. За да се одговори брзо и точно, мора да се брзо да се размислува и ефикасно да се истражува.

Педантност
Во морето на бројки и податоци, важно е да постои педантност во записи, подлоги, пресметки и документација. Секој запис и секоја бројка треба да биде поткрепена и за истото да се чува доказ. Педантноста овозможува и полесно снаоѓање кога треба да се обезбеди документ или податок.

Ориентација кон детали и ажурност
Бројките мора да бидат точни вистинити, бидејќи се значајни инпути во носењето на одлуки. Во бизнисот важи ,,garbage in, garbage out’’, што во секојдневието на сметководителите и менаџерите/клиентите често може да се слушне, укажувајќи токму на оваа значајност. За да се обезбеди добар податок, сметководителот мора да биде ажурен и со должно внимание да обработува податоци, и тоа да биде нешто што природно му доаѓа, а не нешто на кое треба постојано да биде потсетуван.

Доверливост
Информациите со кои работат сметководителите и до кои имаат пристап се доверливи информации, затоа е важно сметководителите да бидат луѓе од доверба, професионални и да ги држат доверливите информации за себе.

Ориентираност кон бизнисот
Иако може да кажеме дека книжењето е секаде исто, дебит и кредит во секоја компанија исто се користи, сепак сметководство во една дејност се разликува од сметководство во некоја друга дејност. Треба добро да се познава дејноста, односно бизнисот, за да можат да се применуваат сметководствените стандарди важни за тој бизнис, за да може да се советува менаџментот и да се носат добри одлуки врз основа на бројките.

Одговорност
Сметководителите мора да бидат луѓе од доверба и мора да бидат одговорни луѓе, бидејќи управуваат со парите.

Тимски играчи
Сметководството е функција на поддршка на сите организациони единици во една компанија. Во сметководство се носат документи, од сметководство се бараат податоци. Со право се вели дека тоа е крвотокот на компанијата, бидејќи сè се слева таму, а сметководствените канцеларии се многу често посетувани од вработените. Ако е потребна некоја информација, сигурно во сметководство ја имаат. Тоа бара од сметководителите способност да работат со различни карактери на луѓе и да бидат љубезни со сите одговарајќи на нивните различни потреби.

Етичност
Интегритет и чесност, морално однесување и почитување на прописите. Сметководителот треба овие карактеристики да ги има во приватниот живот и да ги рефлектира и во професионалниот. Тоа овозможува да им се верува на сметководителите.

Почитување на рокови и став кон роковите
Сметководителите се програмирани да почитуваат рокови, бидејќи скоро секој ден е врзан со некој рок. Рок за книжење, рок за известување, рок за плаќање…добро управување со роковите го намалува нивото на стрес кој секој рок го носи, поврзан со стравот и ризикот да не заврши обврската во зададениот рок.

Откако ги напишав карактеристиките кои треба да ги поседуваат сметководителите, не можам да си земам за право да кажам дека овие карактеристики се помалку или повеќе развиени и застапени кај жените, отколку кај мажите и дека овие карактеристики го прават влезот во сметководствената професија полесен за жените. Некој можеби ќе каже дека трпеливоста или организираноста е поразвиена кај жените, друг можеби ќе го најде одговорот во аналитичноста, а трет пак може да заклучи дека професијата е ,,монотона’’ по вкусот на мажите. Можеби постојат други мотиви кои ги привлекуваат жените во професијата, како стабилност или полесна достапност на позиции во оваа професија или се работи едноставно само за случајност да се најдеме во овие води.