Tag: пензија плус

Risk management лекции од случајот Silicon Valley Bank

Posted on by sava_blog_dev

Во изминатиов период глобалните финансиски пазари беа потресени од веста за колапсот на американската СВБ (Silicon Valley Bank). Со вкупни средства од над 210 милијарди американски долари на крајот на 2022 година, банката е 16та по големина банка во САД и втора по големина што се соочи со колапс по колапсот на банката Washington Mutual во 2008 година.

Што се случи?

Во периодот 2019 -2021 СВБ забележа значителен раст на депозитната база. Високата ризичност и ниските каматни стапки на кредитите влијаеле за голем дел од овие средства банката да ги инвестира во хартии од вредност, доминантно американски државни обврзници и хартии од вредност обезбедени со хипотека. Овие хартии од вредност биле купени во период на релативно ниски каматни стапки, односно по релативно понизок принос и повисоки цени.

Купените обврзници сметководствено биле класифицирани дел како обврзници расположливи за продажба, односно обврзници кои се вреднуваат по фер вредност и чија промена на цена има влијание врз капиталот на банката и дел како обврзници кои се чуваат до достасување, односно обврзници кои се вреднуваат по амортизиран трошок и влијанието на промената на цената на овие хартии не може директно да се согледа преку билансите на банката.

Промени во монетарната политика на ФЕД

Поради високата инфлација, ФЕД, во текот на 2022 година преку повеќе монетарни алатки како што се квантитативното затегнување, односно намалување на својот биланс и кревањето на основната каматна стапка, започна затегнување на монетарната политика. Растот на каматните стапки имаше влијание и врз активата и врз пасивата на банките:

  1. На пасивата преку зголемен одлив на депозити – од една страна повисоките приноси ги направија обврзниците поатрактивна инвестиција во споредба со депозитите, од друга страна повисоките трошоци за финансирање и прибирање капитал ги принудија дел од компаниите своите финансиски потреби да ги задоволат со користење на своите средства депонирани во банките, дополнително придодавајќи кон притисокот на депозитната база.
  2. На активата преку намалување на вредноста на обврзниците во кои банките имаат вложувања –  имено растот на приносите значи пад на цените на обврзниците и интензивното затегнување на монетарната политика што се случи во текот на 2022 година предизвика значајна корекција на обврзничките пазари.

Банкарска навала

Така, СВБ соочувајќи се со одлив на депозити и зголемени ликвидносни потреби, за да ги обезбеди потребните средства за депонентите продаде дел од обврзниците во своето портфолио. Овие обврзници беа продадени со големи загуби кои дополнително го намалија капиталот на банката, по што банката најави докапитализација.

Ваквиот развој на настаните предизвика раст на недовербата и паника помеѓу штедачите, создавајќи банкарска навала во која за еден ден беа повлечени повеќе од 40 милијарди американски долари, по што банката беше преземена од регулаторите.

Регулаторен одговор

Американските власти реагираа брзо со цел да спречат прелевање на кризата во банкарскиот систем: објавија дека сите депоненти ќе бидат обесштетени во целосен износ истовремено воведувајќи програма преку која финансиските институции кои се соочуваат со ликвидносни потреби ќе може да ги заложат американските државни обврзници по номинална вредност, во замена за кредит со рок на доспевање до една година.

Дополнително се поизвесни се најавите за креирање поголеми регулаторни барања за средните и малите банки во САД.

(Не)соодветното управување со ризиците

Иако многу фактори влијаеа за ваквиот развој на настаните, несоодветното управување со ризиците е можеби најобјаснувачкиот краток одговор на прашањето зошто се случи ова.

Управувањето со ризиците е значаен процес како во компаниите така и во финансиските институции, кој опфаќа идентификување, мерење и оценување, контрола и следење на ризиците во една компанија. Во суштина, управувањето со ризиците вклучува дефинирање на прифатливи нивоа на ризик и преземање дејствија кои го одржуваат ризикот во рамки на прифатливото ниво.

Во случајот со СВБ на површина излегоа некои значителни грешки во управувањето со ризиците. Еве неколку risk management лекции од овој случај:

  1. Важноста на проценувањето на ефектите и исходите при различни сцеанрија – кај СВБ е евидентно не земањето предвид на ефектот од промените на каматните стапки врз билансите при донесувањето одлуки од страна на менаџментот;
  2. Важноста на диверзификацијата – СВБ се одликувала со висок концентрациски ризик на депозитната база, односно обврските на банката биле доминантно кон технолошки и биотехнолошки компании, помеѓу кои голем дел стартап компании со сметки во износ кој ги надминува гарантираните 250.000 американски долари од американскиот фонд за заштита на депозитите;
  3. Важноста на употребата на инструменти за заштита – СВБ имала значително намалување на употребата на дериватни инструменти за заштита од каматен ризик во текот на 2022 година – банката ја намалила употребата на каматни свопови во очекување за промени во монетарната политика до крајот на 2022 година;
  4. Важноста на соодветната проценка на ликвидносните потреби – СВБ имала лоша проценка на потребите за ликвидност и класифицирала голем дел од инструментите како инструменти кои се чуваат до доспевање;
  5. Важноста на одржувањето на висока доверба кај клиентите – Кај СВБ се случи материјализирање на репутацискиот ризик на банката кое заврши со банкарска навала.

Случајот со СВБ само ја потенцира значајноста на процесите поврзани со управувањето со ризиците и потребата од соодветно управување со ризиците во финансиските институции. Иако специфики карактеристични за банката доведоа до колапсот, потенцијален пад на довербата во финансиските институции, пред се во банките, би водел кон поширок негативен импакт од овој настан.

Враќање на довербата

Наредните чекори на регулаторите и властите се во насока на враќање на довербата на клиентите во финансискиот систем. Имено, довербата е од круцијално значење за доброто функционирање на еден финансиски систем и затоа регулаторите завземаат одлучен став дека ќе ги заштитат штедачите правејќи се што е потребно за да се задржи довербата на соодветно ниво.

Во процесите на инвестирањето на средствата и управувањето со ризиците на пензиските фондови, Сава пензиско друштво применува високо ниво на прудентност во интерес на членовите.

Во тој контекст, промоцијата на финансиска писменост помеѓу населението, споделувањето на целосни и темелни информации и запознавањето со заложбите и дејствијата на регулаторите во процесот на одржување на финансиска стабилност, се едни од основите на кои се гради довербата во финансискиот систем, што е неопходно за непречено и ефикасно функционирање на истиот.

Како да го прочитате вашиот годишен извештај за пензиска заштеда?

Posted on by sava_blog_dev

Секој член од втор и трет столб наскоро треба да добие зелен плик со годишен извештај за својата пензиска заштеда. Ова е масовна и многу важна операција за пензиските друштва со која ќе се испорачаат повеќе од половина милион извештаи – во писмена и електронска форма.

Една од најголемите придобивки со воведување на пензискиот систем со 3 столбови – е транспарентноста и отчетноста на пензиските друштва кон своите членови.

Откако ќе го добиете вашиот зелен плик, паметно е да го отворите и да прочитате што пишува внатре. Во продолжение ќе ви објаснам како полесно да го прочитате вашиот извештај. Имено, извештајот се состои од 3 главни делови:

1. Во првиот дел е презентирана вкупна состојба на вашата сметка на датум 31.12. Средствата кои ги имате на овој датум се добиени со следната формула:

Вкупен износ = број на СЕ (сметководствени единици) * вредност на СЕ

Вашата вкупна состојба на сметка во иднината ќе зависи од овие 2 фактора кои имаат тенденција на пораст:

  • „Бројот на СЕ“ може да се зголеми само ако направите нова уплата во фондот. Генерално, „бројот на СЕ“ ќе расте сé до завршување на вашиот работен век поради прилив на нови придонеси во фондот;
  • Од друга страна, „вредноста на СЕ“ никогаш не е фиксна и се менува секој ден во зависност од движењето на пазарната цена на имотот на фондот. Генерално, и „вредноста на СЕ“ има тенденција на пораст поради тоа што вашиот пензиски фонд низ годините има основна цел да оствари вкупна позитивна стапка на принос.
    Можеби во одредена година тоа нема да биде случај поради остварен негативен принос – но, земено вкупно за сите години до пензионирање – пензиските друштва треба да обезбедат вредноста на СЕ да има пораст.

2. Во вториот дел се презентирани сите ваши уплати/исплати во 2022 година. Презентиран е датум на уплата/исплата, опис на трансакција и бруто износ. Во полето „Опис“ најчесто е наведен месецот за кој се однесува придонесот – во формат: година – месецот.
Пример: 202201
2022 – година, 01 – месец.

Ако во полето „Износ“ има некаква негативна вредност, прочитајте веднаш под самата табела на што се должи тоа. Доколку и понатаму не ви е јасно – слободно обратете се до моите колеги кои со задоволство ќе одговорат на вашите прашања на 02/15-500, kontakt@sava-penzisko.mk.

Во рамки на вториот дел од извештајот има и споредбен графички приказ на состојба на вашата сметка на 31.12 од претходните две години.

3. Третиот дел содржи податоци и насоки за да може сами да се најавите и да имате увид во вашата пензиска сметка кога ќе посакате. Тоа може да го направите на следниот начин:

  • Пристапете на нашата веб страна: www.sava-penzisko.mk  или инсталирајте ја мобилната апликација Сава пензиско план
  • Кликнете на менито – Лична сметка
  • Внесете ваше корисничко име и лозинка – (види од Извештајот) или
  • инсталирајте ја мобилната апликација Сава пензиско план
  • Внесете ваше корисничко име и лозинка – (види од Извештајот).

Други важни информации:

  • Средствата од Вашата пензиска заштеда од 2 столб се наменети за ваша старосна пензија и не можете да ги користите пред да остварите законско право – на 62 години за жена, и 64 години за маж. Заради тоа што од овие средства ќе добивате еден дел од вашата пензија – не е дозволено овие средства да ги повлечете наеднаш (еднократно); 
  • Мудар потег е да отворите сметка и да си уплаќате сами дополнителен придонес и во 3 столб. Овие средства од 3 столб може да ги користите најрано од 52 години за жена и 54 години за маж. Средствата од 3 столб може да ги повлечете наеднаш (еднократно);

Моја препорака е да почнете да штедите рано – во вашите дваесетти/триесетти години и да уплаќате редовно. Со раниот почеток на уплата ќе имате долг период на оплодување на вашата сметка – со ова би се исполниле услови за сериозна акумулација на средства во следни 30 и повеќе години.

Над 100 илјади долари приливи од дивиденди и повеќе од 80 милиони денари приливи од камати во задолжителниот пензиски фонд Сава пензиски фонд

Posted on by sava_blog_dev

Почитувани членови и пензионирани членови,

Ве информираме дека во периодот од 19.09.2022 – 29.09.2022 година на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 802.275,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 79.963.789,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд пристигнаа приливи од дивиденди во износ од:

–      34.680,25 САД долари, од инвестираните средства во компанијата SHELL PLC;

–      37.654,68 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд FIDELITY FINANCIALS ETF;

–      11.179,02 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд SPDR S&P KENSHO NEW ECONOMIE;

–      9.627,10 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд VANGUARD FTSE PACIFIC ETF;

–      4.821,73 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд COMM SERV SELECT SECTOR SPDR;

–      2.979,75 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд INVESCO GLOBAL WATER ETF;

–     13.337,85 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд UTILITIES SELECT SECTOR SPDR и

–     308.550,00 денари, од инвестираните средства во компанијата ФЕРШПЕД АД СКОПЈЕ.

Во истиот период на сметката на Отворен доброволен пензиски фонд Сава пензија плус, пристигна прилив од каматa во износ од 6.183,00 денари по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 1.101.199,00 денари, како и приливи од дивиденди во износ од:

–      1.251,75 САД долари, од инвестираните средства во компанијата SHELL PLC;

–      912,87 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд FIDELITY FINANCIALS ETF;

–      283,67 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд SPDR S&P KENSHO NEW ECONOMIE;

–      349,72 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд VANGUARD FTSE PACIFIC ETF;

–      66,69 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд COMM SERV SELECT SECTOR SPDR;

–      91,02 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд INVESCO GLOBAL WATER ETF;

–     371,00 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд UTILITIES SELECT SECTOR SPDR и

–     8.800,00 денари, од инвестираните средства во компанијата ФЕРШПЕД АД СКОПЈЕ.

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, влијаат на висината на пензиските заштеди на членовите и на пензионираните членови на фондовите. Повеќе информации за резултатите од управувањето со пензиските фондови на Сава пензиско друштво имате во последните квартални извештаи на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2022/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) www.mapas.mk, (02) 3224 229

Социјален инженеринг – како да се заштитиме од опасностите

Posted on by sava_blog_dev

Стереотипите кои се поврзани со поимот хакер, дека тоа е единка која работи самостојно веќе одамна се надминати. Кибернетските криминалци се сега далеку подобро организирани во професионални колективи кои се хиерархиски структурирани.

Тие користат напредни технологии како вештачка интелигенција, машинско учење и најразлични видови на автоматизирани процеси за да дојдат до посакуваната цел. Животниот циклус на еден хакерски напад од почеток до крај е намален од недели на денови и часови.

Хакерски напади освен на компјутерската опрема може да бидат изведени и врз луѓето. Овој вид на напади се дефинирани како социјален инженеринг.

Социјалниот инженеринг претставува способност за манипулација со луѓе со цел да се добијат одредени доверливи и посакувани податоци. Со помош на оваа вештина за манипулација се користат голем спектар на постапки кои имаат за цел да ги искористат универзалните човекови доблести и мани како што се: љубопитност, учтивост, добродушност, алчност, бунтовност , осветољубивост и слично.

Социјалниот инженеринг се разликува од класичните хакерски напади како што е искористување на одредени ранливост во информатичкиот систем .Тој користи манипулативни методи преку кои доаѓа до доверливи информации кои се дадени доброволно.

Колку е сериозен овој проблем може да се заклучи од податокот дека дури 90 проценти од кибернетските напади и пробивањето на доверливи податоци се како резултат на измамите преку социјалниот инженеринг(phishing, baiting, pretexting, scareware и многу други ). Поради тоа треба да се посвети посебно внимание на овој вид на напади.

Многу е битно да се има план и да се реагира навремено во случај на било каков безбедносен инцидент.

Одговорните лица за кибернетска безбедност потребно е да имаат воспоставено процедура за реакција при појава на безбедносни инциденти во која прецизно ќе се знаат чекорите во случај на појава на инцидент а исто така ќе се дефинираат и нивоата на ескалација на инцидентите.

Не треба да се заборави дека многу битен и неопходен елемент при имплементација на  кибернетската безбедност во една компанија е мрежната бариера и нејзиното правилно имплементирање.

 Како дел од правилата и препораките за кибернетска безбедност во една компанија би ги наброил:

  • Врската која вработениот ја воспоставува со компанијата на далечина мора да се одвива преку ВПН , односно да биде енкриптирана
  • Врската се воспоставува само преку апликативни решенија обезбедени од стручните служби
  • Во најдобар случај, доколку компанијата може да си го дозволи тоа, потребно е сите да работат на опрема обезбедена од самата компанија. Доколку вработените користат сопствена опрема (BYOD), таа треба да е проверена и одобрена од одговорните лица за ИТ безбедност
  • На опремата треба да има инсталирано соодветни сигурносни апликации и антивирусни решенија
  • Опремата треба да ја користи ексклузивно само вработениот на кого му е доделена и не треба да ја користат други неовластени лица (семејство, пријатели и слично )
  • При најава на компаниската мрежа секогаш да се користи двофакторска автентикација

Меѓутоа сите овие процедури, упатства и преземени безбедносни мерки за заштита од надворешни опасности може да паднат во вода доколку безбедноста биде нарушена одвнатре. Може да ги имаме имплементирано најсофистицираните алатки за заштита и да имаме ригорозни безбедносни процедури па сепак на крај да бидеме нападнати преку внатрешни фактори со употреба на методи од областа на социјалниот инженеринг.

Како добро прифатени практики и совети за справување со социјалниот инженеринг може да се наведат:

  • Секогаш треба да се биде претпазлив и сомнителен кон сите пораки од непознат испраќач. Секогаш треба да се направи проверка од кого е пораката без разлика кое име е наведено во адресата на пораката
  • Никогаш не отворајте линк или прилог во емаил порака од непознат испраќач или порака која не ја очекувате. Најпрвин посоветувајте се со лицата задолжени за кибернетска безбедност
  • Никогаш не прифаќајте понуди кои се од типот “премногу добро да е вистинито”, затоа што веројатно тоа и се
  • Користете сложена лозинка која е составена од повеќе зборови ( омилена песна, книга или слично )
  • Никогаш не пополнувајте лични податоци или податоци од доверлива природа на веб страна до која сте дошле преку линк пратен на емаил
  • Посебно внимание обрнете на емаил пораки во кои има предзнак “Итно!!”
  • Никогаш не ја давајте својата лозинка за најава на друг
  • Никогаш не се најавувајте на компаниски ресурси преку јавни и небезбедни WiFi мрежи
  • Заштитете ги вашите мобилни телефони преку автентифицирана најава и безбедносна апликација за заштита
  • Бидeте внимателни кога некој ви бара доверливи податоци преку телефон

Како посебна би ја издвоил препораката за подигање на свеста кај вработените за кибернетска безбедност. Оваа препорака има извонредно значење и на неа треба да и се посвети дополнително внимание.

Најголемиот број од вработените се убедени дека тие никако не би наседнале на трикови и манипулации од областа на социјален инженеринг. Поради тоа многу е битно да се едуцираат вработените за тоа кои се опасностите , кои се последиците и како да се справат со евентуалните закани. Тоа е континуиран процес и треба постојано да се работи на него преку обуки, известувања, консултации и други методи кои ќе допринесат за зајакнување на безбедноста во компанијата.

Потребно е да се мотивираат вработените за да бидат свесни за опасностите, и да ги читаат сите процедури , упатства и правилници кои се поврзани со кибернетската безбедност. Вработените треба да бидат едуцирани за начинот на работа од дома и добро да ги познаваат опасностите кои произлегуваат од овој начин на работа.

Потребно е најмалку еднаш годишно да се прават специјализирани обуки на кои ќе бидат повторени сите работи кои веќе ги знаат но исто така ќе стекнат и нови информации и инструкции од областа на кибернетската безбедност.

Подигање на свеста кај вработените треба да се манифестира и преку нивно охрабрување и мотивирање да пријавуваат било каков сомнителен настан кој ќе го приметат. Потребно е да се информираат за сите нови или моментални закани кои се појавиле преку праќање на емаил нотификации.

Кодекс на облекување на работно место

Posted on by sava_blog_dev

Изборот на соодветна облека за работното место може да биде комплицирано, особено на почетокот на кариерата или доколку треба да присуствувате на некој настан во рамките на компанијата.

Во последниве години кодексот на облекување што се бара на работното место се менува, еволуира, компаниите стануваат пофлексибилни. Изборот на облеката на работното место треба да овозможи да се чувствувате удобно и во исто време професионално.

Доколку претходно преовладувал стилот наречен business formal „деловно формално“ сега се повеќе доминира стилот business casual „деловно секојдневно“.

Business formal стилот подразбира кодекс на облекување кој е строг, уреден, и вклучува облека како скроени костуми со неутрални конзервативни бои, како на пример: црна, сива, темно сина, нијанси на кафена боја и никогаш светли бои.

Жените може да се одлучат за костум со здолниште или костум со панталони, како и костум фустан. Должината на фустаните и здолништата треба да биде до колена. Деталите и накитот се дискретни и сведени на минимум.

Business formal стилот најчесто се применува во канцелариски средини во професии како финансии, банкарство, адвокатура и владини институции, како и кај менаџерските нивоа на раководење. Се применува и за формални настани, деловни вечери, церемонии за доделување на награди и други важни настани.

Business casual стилот е сè повеќе распространет и применлив на работните места во компаниите. Овој кодекс на облекување се разликува од Business formal со тоа што внесува некои промени во традиционалното деловно формално облекување.

Не постои универзална дефиниција за Business casual, иако се уште е во формален контекст, сепак е пофлексибилен и по неформален. Исто така може да варира во зависност од компанијата, работниот контекст и индустријата.

Business casual стилот овозможува да се задржи професионалниот изглед без да се жртвува удобноста. Погоден е за секојдневното деловно работење на работното место, состаноци со клиенти, со вработени и интервјуа за работа.

Главната причина за ширењето и прифаќањето на стилот Business casual е токму во неговата сестраност и прилагодливост на различни ситуации и потреби, овозможувајќи да се усогласи професионализмот со личната удобност во нормалната професионална рутина во канцеларија, деловни посети и состаноци, како и контакти со јавноста.

Вообичаени се следните општи упатства, кои имаат тенденција да дадат генерални насоки за примена на Business casual облекување на работното место:

Женската секојдневна деловна облека вклучува елегантни панталони или сукња со средна должина, како и фустан со класичен крој. За горниот дел може да се избере кошула, блуза со долг ракав и кардиган.

Кошулите и блузите со краток ракав се препорачува да се комбинираат со парчиња за покривање на рамената како палто или елегантно скроена јакна. Се препорачува избегнување на прекумерно високи штикли и спортски патики. Изгледот може да се надополни и да се комбинира со додатоци како ремен и умерен накит.

Боите се најчесто неутрални, но може да се вклучи и пожива боја на облека или додаток, но секогаш со почитување на формалноста.

Машката секојдневна деловна облека нема строги правила, освен исклучување на фармерките, а панталоните можат да се комбинираат со кошули со долг ракав, како палто или пуловер во зависност од сезоната. Облеката може да се комбинира со вратоврска и ремен, препорачливо во темна боја.

Иако Business casual е по неформален начин на облекување, отколку Business formal стилот, тој сè повеќе се проширува и во формални работни средини, како што се финансискиот, правниот и банкарскиот сектор, пред сè заради прифаќање на тековите на модернизација кај помладите генерации, создавање на пријателска средина и промовирање на благосостојба кај вработените.

И покрај промовирањето и прифаќање на помалку формална работна атмосфера, со флексибилен кодекс на облекување, сепак е неопходна претпазливост и внимание за да се избегне несоодветен изглед и непрофесионална облека на работното место.

Секогаш е препорачливо да се почитуваат воспоставени норми и да се прави разлика помеѓу она што е соодветно или што може да биде несоодветно за работното место.

Генерални правила за работното место во било која компанија е препораката да се избегнува облека која е светкава, со претерано изразени контрасти и дезени, да се избегнува облека наменета за спортување, премногу тесна или премногу кратка облека, како и премногу широка или лабава, шорцеви или мини здолништа, нападна и впечатлива шминка, блузи без прерамки или кои го оставаат стомакот непокриен, исечена и скината облека како: скинати фармерки, апостолки, претерано големи логоа.

Глобалната здравствена вонредна состојба, предизвикана од пандемијата, предизвика многу промени на навиките, не само во приватниот живот, туку пред сè и на професионално поле.

Многумина од вработените долги месеци, па и се уште ја работат својата работа од дома, што доведува до промени и преминување кон поудобна и полежерна облека.

Можноста да се работи од дома, да се одржуваат далечински состаноци и интервјуа преку различни платформи за видео конференции, овозможија голем број на вработени да се прилагодат на поудобна и комфорна облека.

Без оглед на промените во кодексот на облекување на работното место, кои можеби ќе следат во идниот период предизвикани од промената на одвивањето на работните процеси од канцеларија или од дома, или начинот на одржување на состаноците, вработените секогаш треба да водат сметка за уредноста, нивната претставителност, чиста коса и чиста неизвалкана облека.

Во одбирањето на соодветна облека за работното место од важност е да се обрне внимание и на културата на компанијата и да се постапи соодветно.

Секоја компанија има свои специфични навики и потребно е прилагодување кон нив и колку што е можно да се биде во склад со дејноста, обичаите на работното место, како и дали работните процеси бараат комуникација со клиенти и деловни состаноци.

Некои компании може да бараат формален начин на облекување за посета на клиенти и конференции, а да дозволуваат деловна секојдневна облека за секојдневно нормално работење во канцеларија.

Начинот на облекување игра важна улога и помага да се проектира позитивна слика и да се создаде добар впечаток, затоа треба внимателно да се пристапи кон одбирање на облеката соодветна за работното место, како и секоја друга пригода.

Приливи од дивиденди од домашни и странски компании во пензиските фондови управувани од Сава пензиско друштво

Posted on by sava_blog_dev

Ве информираме дека во периодот од 22.07.2022 – 03.08.2022 година на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд пристигнаa приливи од камати во износ од 3.824.686,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки, приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 15.626.553,00 денари и прилив од камата од инвестиции во домашни обврзници издадени од банки, во износ од 960.592,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во износ од:

  • 12.577,60 САД долари, од инвестираните средства во компанијата VERIZON COMMUNICATIONS INC,

–      23.970,80 САД долари, од инвестираните средства во компанијата JP MORGAN CHASE & CO. и

–      589.391 денари, од инвестираните средства во компанијата ВИТАМИНКА АД ПРИЛЕП.

Во истиот период на сметката на Сава пензија плус, Отворен доброволен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 139.908,00 денари по основ на орочени депозити во домашни банки, прилив од камата од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 299.785,00 денари и прилив од камата од инвестиции во домашни обврзници издадени од банки, во износ од 741.028,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензија плус пристигнаа приливи од дивиденди во износ од:

–      367,36 САД долари, од инвестираните средства во компанијата VERIZON COMMUNICATIONS INC,

–      784,00 САД долари, од инвестираните средства во компанијата JP MORGAN CHASE & CO. и

–      281.744,00 денари, од инвестираните средства во компанијата ВИТАМИНКА АД ПРИЛЕП.

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и влијаат на висината на пензиските заштеди.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензиските фондови со кои управува Сава пензиско друштво имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2022/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Над 100 илјади долари и повеќе од 4,7 милиони денари приливи од дивиденди во Сава пензиски фонд, а на сметката на Сава пензија плус пристигнаа повеќе од 3 милиони денари приливи од камати

Posted on by sava_blog_dev

Почитувани членови и пензионирани членови,

Ве информираме дека во периодот од 26.05.2022 – 14.06.2022 година на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд пристигнаa приливи од камати во износ од 8.568.784,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 15.027.526,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензиски фонд, Отворен задолжителен пензиски фонд, пристигнаа приливи од дивиденди во износ од:

–      14.363,47 САД долари, од инвестираните средства во компанијата HONEYWELL INTERNATIONAL INC;

–      21.378,97 САД долари, од инвестираните средства во компанијата INTEL CORPORATION;

–      12.770,37 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INV GR CORP BD;

–      49.301,06 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд SPDR MSCI ACWI ex-US и

–      5.311,73 САД долари, од инвестираните средства во компанијата MICROSOFT CORP

        и

–      4.711.445,00 денари, од инвестираните средства во компанијата Македонијатурист АД Скопје.

Понатаму, Ве информираме дека во периодот од 26.05.2022 – 14.06.2022 година на сметката на Сава пензија плус, Отворен доброволен пензиски фонд пристигнаа приливи од камати во износ од 137.533,00 денари  по основ на орочени депозити во домашни банки и приливи од камати од инвестиции во домашни државни обврзници, во износ од 2.957.832,00 денари.

Во истиот период на сметката на Сава пензија плус, Отворен доброволен пензиски фонд, пристигна прилив од дивиденда во износ од:

–      283,32 САД долари, од инвестираните средства во компанијата HONEYWELL INTERNATIONAL INC.;

–      900,64 САД долари од инвестираните средства во компанијата INTEL CORPORATION;

–      360,72 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF;

–      220,47 САД долари, од инвестираните средства во компанијата MICROSOFT CORP и

–      521.452,00 денари, од инвестираните средства во компанијата Македонијатурист АД Скопје.

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и влијаат на висината на пензиските заштеди.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензиските фондови имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/financial-report/2022/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Стекнување здрава навика

Posted on by sava_blog_dev

,,Силата не доаѓа од физичкиот капацитет, таа доаѓа од нескротливата волја” –Махатма Ганди

Сите ние имаме навики и ритам на живеење. Кога станува збор за развој на успешна кариера, добро здравје или едноставно балансиран живот, стекнувањето на здрави навики е од голема важност. Стекнувањето на нова здрава навика не може да се случи преку ноќ.

За да се направи позитивна промена потребна е желба, енергија, фокус и време. Се смета дека во просек се потребни 30 до 60 повторувања за да се создаде нова здрава навика. Секако, желбата е неминовна.

Зашто да одбереме трчање?

  • Трчањето додава години во вашиот живот, но и живот на вашите години

Медицинските истражувања поврзани со трчањето и долговечноста покажуваат дека трчањето придонесува за кардиоваскуларна кондиција, помалку масти, понизок холестерол, контрола на гликоза и инсулин, посилни коски, регулирање на хормоните, позитивно невролошко функционирање. Овозможува долг, продуктивен, активен и здрав живот.

Едно истражување на Универзитетот Ball State USА, открива дека група од 75 годишни тркачи (кои трчале 50 години), имаат биолошки профили поблиски до 25 годишните дипломирани студенти отколку до нивните врсници-невежбачи.

  • Трчањето го подобрува имунолошкиот систем

Трчањето го зајакнува природниот имунитет на телото и ја зајакнува неговата реакција и отпорност на бактериски и вирусни инфекции. Ги зајакнува белите крвни зрнца кои се важни за имунитетот, со трчањето  се зголемува температурата на телото што му помага да се бори против инфекцијата и ги спречува бактериите да се размножуваат.

Го намалува стресот и го намалува количеството на стрес хормоните во организмот. Бидејќи стресот директно влијае врз имунолошкиот систем  и ја намалува неговата функција, трчањето го зајакнува имунитетот и му пркоси на стресот.

  • Трчањето го подобрува расположението и овозможува добро ментално здравје и квалитетен сон

Со трчањето во телото се ослободуваат хормоните ендрофин и сератонин кои директно влијаат на доброто расположение и добриот сон. Се случуваат промени во мозокот кои овозможуваат бистар ум а ја смируваат неговата прекумерна активност предизвикана од стрес и анксиозност.

На прашањето: ,,Зошто трчаш”? многу луѓе тркачи, особено нови даваат одговор: ,,Tрчањето прави да се чувствувам подобро” и зборуваат за емоции, добро расположение, еуфорија, ментална енергија, добар сон и помалку сиви денови.

Анкетата спроведена од Асоцијацијата за анксиозност и депресија на Америка, покажа дека 20% од анкетираните возрасни претпочитаат трчање како стратегија за борба против стресот.

  • Трчањето ја поткрева самодовербата

За трчање е потребна мотивација, дисциплина, издржливост. Чувството на задоволство поради вложениот напор ја зголемува самодовербата и дава чувство на исполнетост и гордост. Се создава циклус во кој здравата навика и самодовербата се хранат една со друга помагајќи ни да создадеме уште поголеми промени кои имаат позитивно влијание врз нашиот живот.

Со текот на времето тоа чувство на достигнување се прелева и во другите области на живеењето, од лични до професионални и инспирира преземање нови предизвици.

Секако, тука е и добриот тен, телесната тежина и добрата мускулатура кои доаѓаат сами по себе.

Трчањето не е лесно, но е мерливо. Ги мериме минутите, километрите за да можеме да видиме каде сме биле на почетокот од нашето патување и колку далеку сме стигнале, а создава и спомени за вложениот труд и како сме се чувствувале.  Тоа пак не учи на едноставна вистина дека трудот дава резултати. Трудот вреди.

Со трчањето се запознав одамна, во студентските денови, низ годините следуваа прекини поради формирање на семејство и улогата на мајка, но секогаш со огромно задоволство му се навраќам рекреативно и можам слободно да кажам дека тоа преставува еден од моите најдобри избори во животот.

За започнување на нова навика за трчање потребни ви се удобни патики и желба да се движите бавно или малку побрзо и тоа со темпото кое што сами ќе си го зададете. И сето тоа е бесплатно!

Останатото е емоција која треба да се почувствува.

Најнови информации за приливи во пензиските фондови управувани од Сава пензиско друштво

Posted on by sava_blog_dev

Почитувани членови и пензионирани членови,

Ве информираме дека во периодот од 01.04.2022 – 10.04.2022 година на сметката на Сава пензиски фонд, пристигнаa приливи од камати во износ од 1.385.012,00 денари, по основ на орочени депозити во домашни банки и прилив од камата од инвестиции во домашни државни обврзници во износ од 7.219.871,00 денари, како и приливи од дивиденди во износ од:

–      730,62 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд INVESCO GLOBAL WATER ETF и

–      11.887,83 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF.

Во истиот период на сметката на Сава пензија плус, пристигна прилив од каматa во износ од 21.537,00 денари  по основ на орочени депозити во домашни банки и прилив од каматa од инвестиции во домашни државни обврзници во износ од 265.995,00 денари.

Исто така пристигна и прилив од дивиденда во износ од:

–      21,88 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд INVESCO GLOBAL WATER ETF и

–      335,80 САД долари, од инвестираните средства во инвестицискиот фонд ISHARES IBOXX INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND ETF.

Овие приливи кои се резултат на инвестирањето на пензиските заштеди акумулирани во пензиските фондови, им припаѓаат на членовите и на пензионираните членови на фондовите и пропорционално се распределуваат на нивните сметки.

Повеќе информации за резултатите од инвестирањето на средствата на пензискиот фонд имате на https://www.sava-penzisko.mk/mk-mk/company/finance/financial-report/

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Развојот на македонскиот литературен јазик

Posted on by sava_blog_dev

Јазикот како средство за комуникација, секогаш го врзуваме со определен народ, нација, на тој начин ги идентификуваме поединците, заедницата, додека пак стандардниот литературен јазик го поврзуваме со државата во која што се употребува и е официјален, службен.

Македонскиот јазик спаѓа во семејството на јужнословенските јазици и се наоѓа во источната подгрупа. Mестото на македонскиот јазик е во индоевропското семејство, односно словенските јазици јужна група и источна подгрупа на јазици. Покрај тоа што спаѓа во словенските јазици, македонскиот јазик, спаѓа и во балканските јазици.

Има определени особини по кои македонскиот јазик се разликува од останатите словенски јазици и тоа: немање падежи, односно деклинација, третосложен определен и динамичен акцент; удвоен предмет, минато време со помошниот глагол сум и глаголска придавка и минато идно време.

Македонскиот јазик во првата половина на XIX век се поклопува со просветителството, односно со погледите за јазикот на нашите претставници: Јоаким Крчовски, Кирил Пејчиновиќ и Теодосиј Синаитски. Нивното дело го продолжуваат учебникарите, кои го поставуваат прашањето за литературен македонски јазик: Ѓорѓија Пулевски, Партенија Зографски, Кузман Шапкарев и Јордан Константинов-Џинот.

Македонските говори рано започнале да развиваат извесни црти што ги изделуваат како целост во однос на говорите на соседните јужнословенски јазици. Македонскиот јазик покажал и посебен развиток и во однос на назалните согласки. Тука се појавила вокализација на еровите (редуциран вокал) и промена на назалните согласки кои се одделни појави и по хронолошки пат и по резултатите. Притоа, единствено, во македонскиот јазик дошло до изедначување на Ѧ со Ѣ, по губењето на назалниот призвук.                                                                                                                                                          

Кодификацијата на македонскиот литературен јазик, којашто е и официјално озаконување на литературниот јазик и негова практична примена, ја одразува македонската јазична практика и таа е поврзана со неколку историски настани, односно: со решението на Првото заседание на АСНОМ за воведување на македонскиот јазик како службен јазик во македонската држава, со официјалното усвојување на македонската азбука и на македонскиот правопис.

Нешто подоцна во 1945 година, Комисијата составена од македонски филолози и од општествени дејци поднеле предлог за азбука и за правопис на македонскиот јазик, за, потоа, конечно на 7 јуни 1945 година да биде озаконет правописот. Како клучна фигура која има значаен придонес за кодификацијата на македонскиот литературен јазик и за стандардизацијата на литературно јазичната норма се јавува Блаже Конески.

Македонистиката како наука која ги проучува развојот, правописот и другите карактеристики на македонскиот јазик, започнува да се развива со голема брзина дури по обновувањето на македонската државност во 1944 година. Според тоа, со кодификацијата на современиот македонски литературен јазик и основањето на низа образовни и научни установи, чиј основен предмет на изучување е македонскиот јазик, се создаваат сите услови за непречено и објективно развивање на македонистиката како дел од светската наука за јазикот.

Неизбежен дел којшто следувал по прогласувањето на македонскиот јазик како службен јазик во 1945 година, е донесувањето на македонската азбука, којашто претставува официјално и единствено писмо на македонскиот јазик со службен статус на територијата на Република Северна Македонија. Таа се заснова на кирилицата со одредени измени приспособени на македонскиот гласовен систем.

Современата македонска азбука се темели на кирилската азбука на Крсте Петков Мисирков. Азбуката е составена од вкупно 31 буква, од кои 5 самогласки и 26 согласки.

Иако точниот број на говорители на македонскиот јазик како мајчин и како втор јазик не е точно познат, се претпоставува дека има помеѓу 1,5 милион и 3,5 милиони кои го говорат македонскиот јазик како мајчин.

Денес можеме да кажеме дека  македонскиот јазик по многу предизвици низ историјата, претставува целосно оформен и современ литературен јазик, но, сепак, не треба да се запре тука, бидејќи  јазикот е непресушен извор, којшто треба, пред сè, постојано да се негува, да се надградува и, секако, да се зачува, пренесувајќи го на идните поколенија.

Користени извори на информации:
makedonskijazik.mk
manu.edu.mk
www.macedonism.org
wikipedia.org