Образованието е најмоќното оружје кое можете да го користите за да го промените светот

Образованието е најмоќното оружје кое можете да го користите за да го промените светот

  • Нелсон Мандела

Образованието претставува најмоќната алатка којашто денес еден човек може да ја поседува. Може да се каже дека образованието ни помага да го зголемиме знаењето за да можеме активно да ги постигнуваме и да одговориме на предизвиците со коишто секојдневно се соочуваме во животот.

Образованието претставува пасош којшто со леснотија ги отвора вратите од иднината давајќи ни моќ којашто никој не може да ја одземе. Образованието е клучот слабоста за да се претвори во сила. Што е уште поважно, тоа ни обезбедува значителна ментална агилност за да донесеме правилни одлуки и да почнеме да дејствуваме кога е потребно.  

Меѓутоа, образованието има многу позитивни бенефити и индивидуални,  но и за општеството во целина. Од една страна, придонесува за креирање на подобри можности за вработување обезбедувајќи поголеми приходи, развивање на различни вештини кои помагаат за просперитетен и среќен живот од повеќе аспекти. Од друга страна, високата стапка на образование овозможува подобрување на економијата, изградба на модерно општество, решавање на општествени проблеми и предизвици и креирање на еднакви можности за сите.

Денес постојат многу формални и неформални типови на образование во безброј области, но финансиското образование и финансиската едукација е тоа што секоја индивидуа треба да го поседува. Финансиската писменост е способност да се  разберат и ефективно да се користат различни финансиски вештини, вклучувајќи лично финансиско управување, буџетирање, инвестирање, управување со ризици и слично.

Во последниве децении финансиските производи и услуги станаа сѐ повеќе распространети збогатувајќи ги финансиските одлуки, но, од друга страна, бараат и разбирање на одредени економски концепти како што се сложената каматна стапка и временската вредност на парите. Како резултат на комплексноста и потребниот период за разбирање, развиените земји се обидуваат финансиската едукација да ја започнат што е можно од порана возраст, преку воведување на предмети во училиштата.

Нивото на финансиска писменост во една држава е од исклучителна важност. Истражувањето спроведено од „Standard & Poor’s“ покажува присуство на силна позитивна врска помеѓу финансиската писменост на населението со економскиот развој на една држава мерено преку реалниот БДП по глава на жител.

Нивото на финансиска писменост може да варира во зависност од нивото на образованието и приходите, но анализите покажуваат дека високообразованите потрошувачи со високи примања можат да бидат исто толку неуки за финансиските прашања како и помалку образованите потрошувачи со пониски приходи (иако, генерално, вторите имаат тенденција да бидат помалку финансиски писмени). Според Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД), луѓето изјавиле дека изборот на вистинската инвестиција за план за штедење во пензија бил постресен отколку од посетата на стоматолог.

Така и во Република Северна Македонија финансиската писменост се смета дека е од јавен интерес, бидејќи индивидуалните и личните одлуки влијаат врз целокупниот економски раст и развој на државата. Според податоци добиени од НБРСМ, нивото на финансиска писменост на возрасното население во РС Македонија изнесува 56 % од максимумот, што е блиску до просекот на Југоисточна Европа од 57 %, но е пониско од постигнатите резултати на земјите членки на Европската Унија и ОЕЦД, од 64 и 65 %, соодветно, со што се упатува на неопходноста за понатамошни активности.

Од друга страна, пак, според најновото истражување на ОЕЦД, од аспект на финансиска инклузија, во нашата држава, луѓето најчесто користат платежни услуги (67 % од испитаниците), 44 % се корисници на кредитни производи, а 36 % се изјасниле дека користат одредена форма на заштеда (депозит, удел во инвестициски фонд, заштеди за пензионирање и слично), додека само 5 % се корисници на некаков вид на осигурување.

Според податоците, видливо е дека со текот на годините финансиската писменост на македонското население се зголемува, но процесот на финансиска едукација, несомнено, треба да продолжи со зголемен интензитет и вклучување на сѐ повеќе луѓе во истиот.

Преку креирање и употреба на современи технологии и едукативни алатки (апликации, веб-страници, стимулативни игри и слично) коишто овозможуваат разбирлива, достапна и бесплатна содржина, може да се влијае врз луѓето да донесуваат помудри финансиски одлуки, но и долгорочно да се придржуваат до истите. Потоа, помасовно вклучување на национални настани како што се „Денови на финансиска писменост“, почеста организација на предавања поврзани со финансиска едукација во основното, средното и високото образование и можност за воведување на предмети.

Покрај активностите коишто треба да се преземаат од страна на финансиските и регулаторните институции и луѓето самоиницијативно треба да се залагаат за зголемување на финансиската едукација, преку онлајн курсеви, присуство на организирани настани и предавања од таа област или доколку сакаат подлабоко да навлезат во финансискиот свет, преку полагање на одредени лиценци за финансиска анализа како што е CFA (Chartered Financial Analyst).

10 совети како паметно да управуваш со личните финансии

Основа во сите дејства, од најосновните како, на пример, да стигнеш од точка А до точка Б, или најкомплексните, да се развие компјутерски код или проектирање и изградба на објект, е формирање на стратегија. Во управувањето на личните финансии, без разлика колкави биле тие, поставувањето на стратегијата на самиот почеток е од круцијално значење и во голема мера го дефинира успехот или неуспехот во овој процес.

Кај личните финансии една стратегија треба да ги има минимално следните параметри: цел која е изразена во апсолутна вредност или, пак, како очекуван годишен принос на вложените средства, моменталната состојба на средствата што се слободни за инвестирање како и можноста за месечно штедење и зголемување на инвестициското портфолио, временски хоризонт за исполнување на целта, прифатливо ниво на ризик или популарно кажано апетит за ризик, ликвидносните потреби или веројатноста за потрошувачка од инвестициското портфолио, даночните аспекти и управувањето со истите.

Дополнително, стратегијата може да вклучува и специјални околности, како, на пример, избегнување на инвестиции во одредени индустрии или, пак, одредени финансиски инструменти.

Откако ќе ја формулирате својата инвестициска стратегија (за што препорачуваме консултирање на пензиски или инвестициски советник или финансиски аналитичар) доаѓа делот на операционализација на истата. Во оваа фаза најважно е да ги имате сите информации за достапните финансиски продукти преку кои ќе почнете да ја остварувате својата стратегија.

За да направиш соодветна анализа на сите опции, и да донесеш одлука која ти ја сметаш за исправна, секогаш имај ги предвид овие 10 совети:

  1. Истражувај – Информирај се за инвестицискиот продукт пред да ги вложиш средствата во него. Проучи ги сите негови карактеристики, карактеристиките на Друштвото кое го издава или управува со тој инструмент и кои се лицата кои управуваат со тој продукт, нивното искуство, меѓународните лиценци и угледот во инвеститорската фела, разгледај го портфолиото на инвестиции и, секако, остварениот принос кој го има остварено до сега.
  2. Ризик – Секое вложување со себе носи и одреден ризик, кое е изразено како веројатност, за негативна или позитивна промена во неговата вредност. Информациите за вредноста на вложувањето и варијабилноста на неговата вредност во минатото се добар индикатор за неговата ризичност. Свесноста, дека вложувањето во одреден период може да изгуби од својата вредност, е многу важна во носењето на одлуката и значително може да влијае да не се носат лоши одлуки во лошо време, односно да не се продава, односно дезинвестира, во моменти кога финансискиот инструмент бележи пад на вредноста вообичаена за неговата природа.
  3. Внимателност – Чувајте се од изреките „Збогати се брзо“ и „Не можеш да изгубиш“. Ваквите понуди, најчесто, се со висок ризик.
  4. Планирање – Кога ќе го одредите буџетот, кој сакате да го инвестирате, секогаш мислете и на непланираните трошоци и инвестирајте одреден процент од вашето портфолио во ликвидни инструменти (флексибилни депозити, парични фондови и слично) за непредвидени потрошувачки потреби.
  5. Цел – Вложувајте секогаш во склад со своите цели дефинирани во вашата лична инвестициска стратегија.
  6. Доверливост – Информирајте се од доверливи извори и на официјалните страници на институциите. Направете неколку разговори со компетентни и стручни лица кои имаат долгогодишно искуство во оваа област.
  7. Трошоци – Проверете како надоместоците и приносот од инвестирањето  влијаат на резултатите од вложувањето.
  8. Диверзификација – Во превод: не инвестирајте сѐ што имате на едно место! Распоредете ги своите финансии на долгорочни, среднорочни и краткорочни вложувања.
  9. Трпение – Долгорочното и редовно вложување со сигурност ќе донесе резултат. Најголем непријател се вашите емоции и одлуките на кои тие ве наведуваат. Со други зборови, ако знаете дека не можете да бидете трпелив во периодите на пад на финансиските пазари и да не деинвестирате/продавате одреден инвестициски продукт во најлошиот можен момент, тогаш инвестирајте во сигурни инструменти со фискален принос како обврзници или депозити во банка.
  10. „Камата на камата“ – Кај некои финансиски продукти во текот на годината твоите вложени средства се зголемуваат поради „камата на камата“. Информирај се кои се овие продукти и внимателно одбери вложување во нив. Повеќе на темата во следниот блог пост: https://nikogassami.mk/investiranje/8-to-svetsko-chudo-slozhenata-kamatna-stapka/

Во основа, секоја лична инвестициска стратегија треба да почнува со лична пензиска стратегија, а тоа е обезбедување на соодветна заштеда за задржување на посакуваниот стандард на живеење во периодот кога вашиот работен век веќе е завршен. За овој ваш прв чекор кон управувањето со личните финансии на располагање ви се нашите пензиски советници кај  нашите деловни партнери НЛБ Банка и Сава Осигурување, како и достапноста на нашето Друштво преку сите канали на комуникација (телeфонски број 15500, емаил: kontakt@sava-penzisko.mk, web страницата sava-penzisko.mk).

Ве очекуваме за да ви помогнеме да го направите првиот чекор и да ја следите успешноста на вашата лична инвестициска стратегија.

Секуларните мегатрендови како алатка за обезбедување на долгорочен раст и одржливо инвестирање

„Посветено работиме и градиме друштво, кое е препознатливо по грижата за своите членови, транспарентноста и високите морални вредности, како и по својата активна улога во одржливоста на пензискиот систем, човечката околина и општеството во целина“.

Ова е визијата на Сава пензиско друштво. Намерата за обезбедување на долгорочен раст, односно принос за членовите на фондовите со кои управуваме, Сава пензиски фонд и Сава пензија плус, подразбира континуирано следење и приспособување во согласност со глобалните трендови кои директно влијаат на работењето на секоја индустрија, компанија, односно инвестиција направена за сметка на нашите осигуреници.

Токму затоа, нашето Друштво, во чекор со светските инвестициски практики, во фокусот на инвестициската активност, ги става глобалните мегатрендови кои се дефинирани како двигатели на денешницата, но и на периодот којшто следува.

Внимателното следење и искористување на низата потенцијали кои ги нудат долгорочните трендови, несомнено ќе придонесе за повисок принос во текот на целиот инвестициски период, и тоа е одлучувачки фактор за нашата одлука соодветно да се позиционираме.

Климатските промени, промените поврзани со технолошкиот напредок и демографските, односно социјалните случувања на глобално ниво, се трите клучни секуларни трендови и истите се појдовна точка за низа дополнителни анализи, со цел максимално изложување кон истите.

Од аспект на климатските промени, се дистанцираме од фосилните горива, а инвестираме во чисти, обновливи извори на енергија, технологија која придонесува до енергетска ефикасност и соодветно се позиционираме со цел максимизирање на придобивките од тековната енергетска транзиција.

Поддржуваме инвестиции во компании кои ефикасно ги искористуваат ограничените природни ресурси, внимателно го селектираат отпадот или обезбедуваат соодветна инфраструктура, особено во ниско развиените земји, каде животниот стандард сѐ уште е на незадоволително ниво.  

Кај технологијата, која се карактеризира како дисруптивна, односно можеби е најзначајниот двигател на времето во кое живееме, во фокусот на нашето внимание, при селекцијата на инструментите за инвестирање, се инвестициите во паметни уреди, вештачка интелигенција, cloud технологија и роботика.

Ги следиме промените во финансискиот сектор, но и во автомобилската индустрија и секторот за транспорт, воопшто, па инвестираме во електрични автомобили и технологијата која го помага развојот на трендот на електрификација на превозните средства.

Демографските промени укажуваат на потребата за предвидување на потрошувачката од страна на различни демографски, но и социјални структури. Стареењето на светската популација, укажува на потенцијалот кај фармацевтската индустрија и здравството и препознавање на бројните медицински иновации.

Навиките на потрошувачите никако не треба да останат незабележани, истите се менуваат и потребно е континуирано следење на променетите преференции за производи и услуги од различни сектори. На пример, пандемијата со КОВИД-19 придонесе за фокусирање кон здрав начин на живот. Електронската трговија и видеоигрите, исто така, имаат учество во инвестициите на портфолијата на фондовите.

Зошто сметаме дека ова е значајно?

Како прво, променетиот инвестициски пристап треба да послужи во подигањето на јавната свест за значењето на одредени промени, кои во ниту еден момент не смеат да бидат игнорирани.

Како второ, значењето на долгорочните перспективи е од суштинско значење за инвестициите на пензиските фондови, кои, секако, треба да придонесат до одржливост на долг рок. Како трето, секако, овие промени се во согласност со очекувањата за позитивните идни импликации врз приносите, односно нашите убедувања дека истите ќе се исплатат и ќе генерираат профит за сметките на осигурениците.

Дополнително, пристапот е солидна алатка на процесот за управување со ризиците и обезбедува основа за навремено детектирање на специфичните, но и системските ризици.

Тематскиот пристап на инвестирање, подразбира способност за фокусирање од една, но динамичност и флексибилност од друга страна. Тоа говори за нашата континуирана грижа за членовите на фондовите со кои управуваме  и заложбата за максимирање на профитот, за сметка на преземениот ризик.

Објаснувањето на пристапот имплицира транспарентност, но и подготвеност за дополнителна едукација на пензиските штедачи. И за крај, во овој процес не сме (сте) сами.

Нашата цел е заедничка- оплодување на пензиската заштеда на осигурениците и обезбедување на долгорочна стабилност и одржливост, а токму тоа е суштината на овој инвестициски пристап.

Зошто софтверските инженери треба да планираат предвремена пензија?

Само неколкумина можат да останат во светот на програмирањето цел живот. Најголем дел од софтверските инженери ќе треба да се адаптираат, да се пренасочат кон повеќе менаџерска работна позиција или пак порано да се пензионираат. Ова е причина повеќе, софтверските инженери да размислуваат за дополнителна заштеда за пензионерски денови, во доброволен пензиски фонд.

Секако ќе има и инженери кои ќе си останат на своето работно место до пензионирање, па така инвестираните средства во доброволниот пензиски фонд ќе бидат само дополнителна заштеда која ќе помогне да се задржи животниот стандард по влегување во пензија.

Во продолжение од текстот можат да се видат причините зошто инженерите треба да ја планираат својата иднина и да инвестираат во доброволниот пензиски фонд:

  1. Високи приходи

Приходите на софтверските инженери се доста високи. Просечна нето плата на компјутерските програмери во август 2021 година во Р.С. Македонија изнесува 73.805,00 денари (извор: https://www.stat.gov.mk/PrikaziSoopstenie.aspx?id=40&rbr=13782).

Затоа тие имаат можност да заштедат и да инвестираат одредена сума на пари кои ќе можат да ги користат за да се пензионираат и пред да остварат право на старосна пензија, со навршени 62 години за жени, односно 64 години, за мажи.

  • Висок стрес на работното место

Да се биде софтверски инженер е прилично стресно. Како прво, се се случува брзо. Учењето на нови работи е секојдневна работа и потребно е секогаш да се биде информиран за различните случувања. Некои луѓе едноставно не сакаат да учат кога ќе достигнат одредена возраст.

Во светот на софтверските инженери конкуренцијата е огромна и сосема нормално е дека се раѓаат нови таленти кои можат да бидат потенцијална закана за сегашните програмери да ја изгубат својата работна позиција.

Секако дека ова зависи и од компанијата во која работат, но едно е јасно дека за да се работи како програмер е потребно многу концентрација, фокус и вложување во себе, а понекогаш и продолжување на кариерата во области на менаџмент и управување со луѓе.

  • Староста

Како што заклучивме и претходно, оваа индустрија е базирана на промени, особено последниве децении, па така со стареење и процесот да се биде конкурентен на пазарот со стареење е уште потежок. Кога вработените имаат деца, тоа уште повеќе им отежнува да се во тренд со последните случување и да ги знаат најновите работи кои секојдневно се случуваат.

Како факт исто така може да се спомене и дека доколку сакате да се вработите после 50 години тоа е многу потешко, бидејќи и покрај огромното искуство младите луѓе ќе претставуваат конкуренција за да работат и со помала заработувачка.

Имајќи ги во предвид горенаведените причини, аналитичката способност на софтверските инженери може да им помогне да си направат сопствен план и да си ја испланираат иднината уште сега. За таа цел на нашата веб страна може да се најде и информативен калкулатор кој може да им помогне на сите заинтересирани лица да си направаат индивидуална пресметка и уште сега да почнат да штедат во доброволниот пензиски фонд.

5 совети за градење на односи со колегите во услови на хибриден модел на работа

Сите знаеме дека доколку имаме добар пријател на работа тоа може многу да ни помогне да имаме уште поголема сатисфакција при работењето, а задоволен вработен постигнува подобри резултати во работата.

Сега, во време на Ковид пандемија, кога во компаниите се практикува хибриден модел на работа, односно работа од дома и работа од канцеларија, пријателството со колегите ни е уште поважно.

Додека работиме од дома и додека практикуваме социјална дистанца, пријателите се многу важни за нашето ментално здравје и благосостојба.  Тие можат да ни помогнат да изградиме подобра перспектива, да имаме поголема самоконтрола и да го дадеме најдоброто од себе, како на работа така и во општеството во целина.

Дури и додека работиме од дома и не сме секогаш физички на работа, пријателството е од фундаментално значење за социјалниот живот.

Бројни истражувања откриваат дека добрите односи со колегите и соработката се многу важни за успешна работа. Во продолжение 5 совети за градење и одржување на пријателството со колегите особено во услови кога не сме во канцеларија сите заедно.

  1. Заедничко работење

Еден од најдобрите начини да се гради и одржува пријателство на работа е всушност самата работа. Иако и тим билдинг е убаво да се има, сепак заедничкото работење на сериозни проекти и самата соработка помагаат да се влијае позитивно на пријателството.

  • Избегнување конкуренција

Иако конкуренцијата се чини дека е дел од секоја работа, многу е важно да се најдат начини таа конкуренција да се насочи само кон надворешноста на компанијата.

  • Да си помагаме едни на други

Да се трудиме да го дадеме најдоброто од себе, за да и другите го направат истото. Помагајте и бидете одговорни за луѓето околу себе и на тој начин ќе се зацврстат односите со колегите на работа.

  • Да бидеме реални

Понекогаш давањето поддршка на некој од колегите коj се соочува со посериозен проблем, а притоа да се биде реален е од особено значење за решавање на проблемот. Многу е подобро да се биде искрен во тој момент отколку само да се каже дека “ти го можеш тоа”.

  • Да се слушаме едни со други

Ново истражување од Универзитетот Вејк Форест покажува дека нивото на кортизолот се намалува кога сме поддржани од колега или претпоставен кој ги слуша и знае нашите чувства. Тоа е од особено значење и на работното место за да се намали стресот и да се постигнат уште подобри резултати.

Околностите во кои се работи за време на Ковид пандемијата, во кои работиме од дома и немаме можност за физички контакти, ги направија пријателствата уште поважни за сите нас. Без разлика низ што поминуваме и колку години имаме, пријателите можат да ни помогнат да го дадеме најдоброто од себе и притоа да се изградат односи на работа кои ќе ни помогнат да напредуваме како на професионален, така и на личен план.

Генерација Z – нова генерација на пазарот на труд

Родени во време на глобализација и технолошка револуција, Генерацијата Z (Ген Z), родени во период 1996-2010 година, се првата вистинска генерација „дигитални староседелци“ кои живеат онлајн и ја користат технологијата за да го сменат светот.

Според многубројни истражувања и анкети, Ген Z не се разликува многу од миленијалците во поглед на гледиштата кои ги имаат, но, сепак, постојат и некои разлики, односно карактеристики кои би се потенцирале.

Како прва и највидлива карактеристика на Ген Z претставува користењето на бенефициите од интернетот и социјалните мрежи, како за олеснување на секојдневните активности така и за деловните активности.

Тие се сметаат за:

  • Слободоумни и независни;
  • Преземаат помалку ризици;
  • Имаат натпреварувачки карактер и се големи реалисти;
  • Имаат добар претприемачки дух и се истакнуваат во мултитаскингот;
  • Прифаќаат различности и не се склони кон класичното образование;
  • Пројавуваат голем интерес за финансиите, поради свесноста за тоа колку тие го движат економскиот свет и важноста финансиски да се образовани.

Оваа генерација веќе е навлезена на пазарот на трудот и до 2025 година ќе зафаќа околу 27 % од работната сила. Ген Z преферира работни места кои нудат можности за личен развој, што го посочуваат студии со кои се дошло до заклучок дека вработените повеќе би сакале да добијат можност да работат на различни проекти, сметајќи дека со тоа ќе научат нешто ново и корисно, наместо да добијат повисока функција.

Со работата на различни проекти и разновидни задачи, сметаат дека ќе ја зголемат довербата за нивниот квалитет кај работодавецот, бидејќи со вклучување во различни проекти им се зголемува чувството на успешност.

Уште повеќе, како вработени, Ген Z сакаат јасни очекувања, процени и комуникации кога станува збор за описот на нивната работа. Кога станува збор за повратни информации тие сакаат директна, честа комуникација и проверки со нивните супервизори за евалуација на перформансите.

Од аспект на финансиската стабилност тие не се разликуваат многу од претходните генерации во поглед на платата која е нивен приоритет. Тие се подготвени да работат повеќе часови, ако тоа значи заработка на повисока плата. Многу членови на Ген Z изразуваат финансиски мислења кои ја фаворизираат безбедноста и штедењето.

Според некои истражувања 90 % од работниците на Ген Z преферираат динамична и брза работна средина и сметаат дека флексибилноста на работното место е придобивка број еден што ја бараат.

Исто така, тие во текот на нивната кариера се залагаат за менување на повеќе работни места, што ја доведува во прашање нивната лојалност кон работодавците, а ја истакнува нивната желба за започнување на сопствен бизнис, која желба во последните години е сè поизразена.

Со оглед на тоа што оваа генерација ќе биде сѐ повеќе застапена на пазарот на трудот, компаниите треба да се запознаат со нивните карактеристики, нивниот однос кон работата и нивните очекувања, со цел да бидат атрактивен работодавец за оваа нова генерација на пазарот на труд.

Како менаџментот се справува со новиот хибриден модел на работа?

Работата од дома или комбинираната работа, која сè уште е актуелна поради пандемијата со КОВИД-19, претставува предизвик за вработените, а особено за менаџментот, кој треба да излезе надвор од границите на досегашните алатки за следење на вработените и организирање на работниот процес.

Како тоа да се направи во услови кога менаџерите не ги „гледаат“’ своите вработени?

Размислувањата на ова подрачје се дека комбинираната работа ќе бара приспособување на раководните нивоа на новиот начин на организирање на работата, редизајнирање на процесите и изнаоѓање  решенија за да им се помогне на вработените во услови на нови модалитети за работа.

Сава пензиско друштво истражи и ги праша своите менаџери на темата „Комбинирана работа“, а еве ги одговорите:

Врз основа на досегашното искуство на работа од дома или комбинирана работа најчести проблеми со кои се соочил менаџментот се:

  • Поместување на работното време и пролонгирање на работните процеси и по завршување на работното време;
  • Отежната комуникација поради отсуството на повремените непосредни контакти, кое го оптоварува времето и работењето; 
  • Недоволно изградени модели на следење на ефикасност и продуктивност.

Најчести позитивни искуства кои ги посочуваат од досегашното искуство на работа од дома или комбинирана работа, кои воедно би биле и најголема предност зошто да се организира работа од дома или комбинирана работа и во нормални услови се:

  • Флексибилноста на работното место, која дава можност за поголема адаптибилност на вработените;
  • Порационално искористување на времето. Не се губи време за доаѓање и заминување на работа, а воедно секој вработен има повеќе време за своето семејство;
  • Поинтензивна комуникација меѓу членовите во тимот;
  • Штедење на ресурси, како за компанијата (се намалуваат трошоците за греење/ладење, струја, вода…), така и за работникот ( намалени трошоци за гориво, храна, облека, паркинг).

Нашиот менаџмент поддржува комбинирана работа дома-канцеларија, при што за да се надминат предизвиците препорачуваат  формализиран процес и  дефинирани правила за  комбиниран систем на работа, имајќи ги предвид сите аспекти кои се релевантни, а притоа да се постигне соодветен баланс помеѓу барањата за работа и благосостојбата на работникот.

Како аспекти кои треба да се земат предвид во овој процес на формализација ги посочуваат: обезбедување на соодветна техничка опременост и реорганизација на работен простор, категоризација на работните процеси кои се подобни за работа од дома, начин на одобрување и начин на следење на работата од дома, обезбедување на адекватно окружување при работа од дома, дефинирање на начини на одржување на состаноци, формални и неформални, во рамки на секторски тимови или проектни групи, како и канали на комуникација, пристап до информацискиот систем, сигурност и контрола, како и јасна и редовна комуникација со менаџментот.

Сава пензиско друштво со својата навремена реакција, преку човечки инфраструктурни и ИТ ресурси успеа за брзо време да се приспособи на новата состојба, но состојбата ја потврди потребата секој работодавач да ја обликува културата на својата работна сила, која ќе вклучува создавање на системи во кои вработените ќе напредуваат физички и психички.

Оттука Друштвото ја препозна потребата  да изработи сеопфатна, добро дефинирана процедура за комбинирана работа, која ќе биде насочена кон зголемување на транспарентноста, флексибилноста и нов пристап на работа, кој ќе се фокусира на благосостојбата на вработените и поинспиративни форми на лидерство.

Сегашната криза, идните пензии и алтернативните вложувања

Демографските предизвици со кои се соочуваат повеќето развиени и не толку развиени држави во годините зад нас доведоа до редизајнирање на пензиските системи и преземање на дополнителни мерки кои се насочени кон обезбедување на долгорочни извори на приходи, пред се заради обезбедување на соодветни приходи за идните пензионери.

Неповолните трендови доведоа и до некаде поуспешно, а некаде помалку успешно, кревање на свесноста дека стареењето на населението, особено кога е придружено со одлив на работна сила, на долг рок се очекува да има негативно влијание како врз приливите и финансиската кондиција на државните пензиски фондови, така и врз буџетските приходи.

Ширењето на пандемијата на Ковид-19 доведе до силна фискална поддршка која резултираше, но и понатаму ќе резултира со раст на задолженоста и на буџетските дефицити, што неминовно ќе има негативно влијание врз подготвеноста на државите во иднина да издвојуваат повеќе средства за исплата на пензии и за останати форми на буџетски расходи од социјален карактер.

Оттука од голема важност е потенцирање на потребата за излегување од зоната на комфорност и гледање подалеку, заради осознавање на потребата од долгорочно и дисциплинирано штедење, за себе и за сопствената иднина.

На глобално ниво, справувањето со последиците од глобалната финансиска криза од 2008 година, на кое се надоврза справувањето со економските последици од актуелната пандемија, доведе до рекордни нивоа на ликвидност на пазарите на капитал.

Оваа ликвидност имаше и има за цел поддршка на економиите, но и се рефлектира врз вреднувањата на повеќето класи на инструменти, особено традиционалните класи како што се акциите и обврзниците, што се должи, помеѓу другото, и на релативно повисокото ниво на достапност на овие класи на инструменти.

Високата ликвидност на глобално, но и на локално ниво се рефлектираше и врз пад на каматните стапки на депозитите во домашни банки и домашните државни обврзници, што домашните институционални инвеститори ги изложи на “ризик од реинвестирање“, односно ситуација во која значителен дел од законски регулираниот инвестициски универзум нуди можности за инвестирање под услови кои би се рефлектирале неповолно врз приносите на членовите на пензиските фондови.

Трендот на “поскапување“ кај традиционалните класи на инструменти во изминатиот период доведе до тоа пензиските фондови низ светот, во настојувањето на своите членови да им обезбедат соодветна стапка на принос на долг рок, да алоцираат дел од вложувањата кон алтернативни инвестиции.

Доколку се земат предвид очекуваните приноси на алтернативните класи на инструменти во споредба со оние на традиционалните класи, ваквата тенденција е повеќе од разбирлива, но е можна таму каде што законската рамка тоа го дозволува.

Само за пример, изложеноста (директна и индиректна) на пензиските фондови на Австралија, Канада и Финска кон недвижности, како форма на алтернативни вложувања, на крајот од 2018та година се движеше помеѓу 10% и 15% од вкупните средства.

Детални податоци за овој тренд и за состојбите на крајот од 2019та година во земјите членки на ОЕЦД се достапни во годишниот Извештај на ОЕЦД за пензиските системи.

Алтернативните вложувања се хетерогена класа на инструменти која опфаќа повеќе категории, со различен профил на ризичност, но и со различна достапност од повеќе причини, вклучувајќи различни нивоа на минимални вложувања во случаи кога истите се пропишани како услов, специфични карактеристики на самото вложување и останати фактори.

Сепак, вклучувањето на алтернативните вложувања во портфолијата на долгорочните инвеститори во кои се вбројуваат и пензиските фондови, имаат изразени диверзификациски ефекти, што пак има стабилизирачко влијание врз вкупните приноси.

Идните пензии се прашање кое спаѓа во доменот на долгорочно планирање и кое бара стратешки пристап, заради сензитивноста, комплексноста и социјалната димензија на истото.

Светот се менува, а се менува и големината на пензиските фондови како природен процес. Порастот на средствата под управување, во отсуство на регулаторни приспособувања, со текот на времето може да доведе до тоа дефинираните ограничувања да станат несоодветни за големината на фондовите.

Имајќи ги предвид и овие аспекти, измени во регулативата кои би значеле проширување на инвестицискиот универзум, помеѓу останатото и во делот на алтернативните вложувања, на начин кој ќе биде во интерес на членовите и пензионираните членови на пензиските фондови, би значеле поддршка на домашните управувачи со пензиски фондови да обезбедат соодветни долгорочни стапки на принос за своите членови.

Секогаш бидете информирани за работите од кои може да зависи вашата иднина

Брзото темпо на живот и големиот број на информации понекогаш може да ви го оттргнат вниманието од важите работи од кои зависи вашата иднина.

Начинот и квалитетот на живот во иднина  во еден дел ќе зависи и од пензијата која што ќе ја добивате. Без разлика колку години имате и уште колку време активно ќе работите секогаш треба да бидете информирани за вашата пензиска заштеда.  

Мобилната апликација Сава пензиско план ви нуди можност на вашиот мобилен телефон  да ги имате сите потребни информации за вашата пензиска заштеда во Сава пензиски фонд и Сава пензија плус.

Секој член на пензиските фондови со кои управува Сава пензиско друштво а.д. Скопје може да се најави на мобилната апликација и на брз и едноставен начин да има целосен увид во својата пензиска заштеда.

Преку мобилната апликација членовите имаат можност за преглед на состојбата и трансакциите, може да генерираат детален извештај, да ги ажурираат личните податоци и да го променат начинот на известување.  Исто така, имаат пристап и до други корисни линкови и информации за работењето и резултатите на пензиските фондови.

Со мобилната апликација Сава пензиско план  бидете секогаш информирани преку редовните известувања за уплатени придонеси на вашата пензиска сметка.

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Флексибилна опција за ваша побезбедна иднина

Од секогаш сите замислуваме дека своите пензионерски денови ќе ги поминеме на некое убаво место, некој на море, некој на планина и дека ќе имаме време да се занимаваме со нашето хоби кое е заборавено во трката со времето и парите.

Но, сите бегаме од реалноста во која бројот на работно активното население се намалува поради зголемениот број на иселувања на млади луѓе, намалениот наталитет, а истовремено бројот на пензионери расте.

Сепак, постои решение за оние што навреме ќе го согледаат овој проблем. Ако сакате да си обезбедите пристојна пензија која ќе ви овозможи остварување на вашите планови треба навреме да започнете со дополнително штедење.

Една од најдобрите и најисплатливи опции за ова е да вложувате во доброволни пензиски фондови, односно во трет пензиски столб.

Еден од доброволните пензиски фондови во нашата земја е Сава пензија плус, управуван од Сава пензиско друштво а.д. Скопје.

Предноста на доброволното пензиско штедење е – флексибилноста. Секое лице на возраст од 15 до 70 години може да биде член на доброволен пензиски фонд. Уплатите во доброволниот пензиски фонд, секој индивидуално ги прилагодува согласно своите можности.

Предноста на овој финансиски продукт е токму флексибилноста при одредување на висината на средствата кои сака да ги вложи во трет столб, како и начинот и динамиката на нивна уплата.

Уплатите во Сава пензија плус не се задолжителни, а во случај на нередовни уплати, членството не престанува. Веќе уплатените средства продолжуваат да се инвестираат од страна на пензискиот фонд и да остваруваат принос.

Она што треба да се знае за доброволното пензиско осигурување е тоа што овој процес е долгорочен. Затоа, започнете навреме со планирање на вашата иднина и остварување на вашите соништа.

Важно е да се напомене дека средствата уплатени во доброволен пензиски фонд најрано можат да се користат 10 години пред остварување на право на пензија, односно на 52 години за жена и 54 години за маж.

При исплата на доброволен пензиски надоместок од индивидуална сметка, предмет на оданочување е само остварената добивка на уплатените средства. Во случај на смрт, средствата се целосно наследни.

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk