Генерација Z – нова генерација на пазарот на труд

Родени во време на глобализација и технолошка револуција, Генерацијата Z (Ген Z), родени во период 1996-2010 година, се првата вистинска генерација „дигитални староседелци“ кои живеат онлајн и ја користат технологијата за да го сменат светот.

Според многубројни истражувања и анкети, Ген Z не се разликува многу од миленијалците во поглед на гледиштата кои ги имаат, но, сепак, постојат и некои разлики, односно карактеристики кои би се потенцирале.

Како прва и највидлива карактеристика на Ген Z претставува користењето на бенефициите од интернетот и социјалните мрежи, како за олеснување на секојдневните активности така и за деловните активности.

Тие се сметаат за:

  • Слободоумни и независни;
  • Преземаат помалку ризици;
  • Имаат натпреварувачки карактер и се големи реалисти;
  • Имаат добар претприемачки дух и се истакнуваат во мултитаскингот;
  • Прифаќаат различности и не се склони кон класичното образование;
  • Пројавуваат голем интерес за финансиите, поради свесноста за тоа колку тие го движат економскиот свет и важноста финансиски да се образовани.

Оваа генерација веќе е навлезена на пазарот на трудот и до 2025 година ќе зафаќа околу 27 % од работната сила. Ген Z преферира работни места кои нудат можности за личен развој, што го посочуваат студии со кои се дошло до заклучок дека вработените повеќе би сакале да добијат можност да работат на различни проекти, сметајќи дека со тоа ќе научат нешто ново и корисно, наместо да добијат повисока функција.

Со работата на различни проекти и разновидни задачи, сметаат дека ќе ја зголемат довербата за нивниот квалитет кај работодавецот, бидејќи со вклучување во различни проекти им се зголемува чувството на успешност.

Уште повеќе, како вработени, Ген Z сакаат јасни очекувања, процени и комуникации кога станува збор за описот на нивната работа. Кога станува збор за повратни информации тие сакаат директна, честа комуникација и проверки со нивните супервизори за евалуација на перформансите.

Од аспект на финансиската стабилност тие не се разликуваат многу од претходните генерации во поглед на платата која е нивен приоритет. Тие се подготвени да работат повеќе часови, ако тоа значи заработка на повисока плата. Многу членови на Ген Z изразуваат финансиски мислења кои ја фаворизираат безбедноста и штедењето.

Според некои истражувања 90 % од работниците на Ген Z преферираат динамична и брза работна средина и сметаат дека флексибилноста на работното место е придобивка број еден што ја бараат.

Исто така, тие во текот на нивната кариера се залагаат за менување на повеќе работни места, што ја доведува во прашање нивната лојалност кон работодавците, а ја истакнува нивната желба за започнување на сопствен бизнис, која желба во последните години е сè поизразена.

Со оглед на тоа што оваа генерација ќе биде сѐ повеќе застапена на пазарот на трудот, компаниите треба да се запознаат со нивните карактеристики, нивниот однос кон работата и нивните очекувања, со цел да бидат атрактивен работодавец за оваа нова генерација на пазарот на труд.

Како менаџментот се справува со новиот хибриден модел на работа?

Работата од дома или комбинираната работа, која сè уште е актуелна поради пандемијата со КОВИД-19, претставува предизвик за вработените, а особено за менаџментот, кој треба да излезе надвор од границите на досегашните алатки за следење на вработените и организирање на работниот процес.

Како тоа да се направи во услови кога менаџерите не ги „гледаат“’ своите вработени?

Размислувањата на ова подрачје се дека комбинираната работа ќе бара приспособување на раководните нивоа на новиот начин на организирање на работата, редизајнирање на процесите и изнаоѓање  решенија за да им се помогне на вработените во услови на нови модалитети за работа.

Сава пензиско друштво истражи и ги праша своите менаџери на темата „Комбинирана работа“, а еве ги одговорите:

Врз основа на досегашното искуство на работа од дома или комбинирана работа најчести проблеми со кои се соочил менаџментот се:

  • Поместување на работното време и пролонгирање на работните процеси и по завршување на работното време;
  • Отежната комуникација поради отсуството на повремените непосредни контакти, кое го оптоварува времето и работењето; 
  • Недоволно изградени модели на следење на ефикасност и продуктивност.

Најчести позитивни искуства кои ги посочуваат од досегашното искуство на работа од дома или комбинирана работа, кои воедно би биле и најголема предност зошто да се организира работа од дома или комбинирана работа и во нормални услови се:

  • Флексибилноста на работното место, која дава можност за поголема адаптибилност на вработените;
  • Порационално искористување на времето. Не се губи време за доаѓање и заминување на работа, а воедно секој вработен има повеќе време за своето семејство;
  • Поинтензивна комуникација меѓу членовите во тимот;
  • Штедење на ресурси, како за компанијата (се намалуваат трошоците за греење/ладење, струја, вода…), така и за работникот ( намалени трошоци за гориво, храна, облека, паркинг).

Нашиот менаџмент поддржува комбинирана работа дома-канцеларија, при што за да се надминат предизвиците препорачуваат  формализиран процес и  дефинирани правила за  комбиниран систем на работа, имајќи ги предвид сите аспекти кои се релевантни, а притоа да се постигне соодветен баланс помеѓу барањата за работа и благосостојбата на работникот.

Како аспекти кои треба да се земат предвид во овој процес на формализација ги посочуваат: обезбедување на соодветна техничка опременост и реорганизација на работен простор, категоризација на работните процеси кои се подобни за работа од дома, начин на одобрување и начин на следење на работата од дома, обезбедување на адекватно окружување при работа од дома, дефинирање на начини на одржување на состаноци, формални и неформални, во рамки на секторски тимови или проектни групи, како и канали на комуникација, пристап до информацискиот систем, сигурност и контрола, како и јасна и редовна комуникација со менаџментот.

Сава пензиско друштво со својата навремена реакција, преку човечки инфраструктурни и ИТ ресурси успеа за брзо време да се приспособи на новата состојба, но состојбата ја потврди потребата секој работодавач да ја обликува културата на својата работна сила, која ќе вклучува создавање на системи во кои вработените ќе напредуваат физички и психички.

Оттука Друштвото ја препозна потребата  да изработи сеопфатна, добро дефинирана процедура за комбинирана работа, која ќе биде насочена кон зголемување на транспарентноста, флексибилноста и нов пристап на работа, кој ќе се фокусира на благосостојбата на вработените и поинспиративни форми на лидерство.

Сегашната криза, идните пензии и алтернативните вложувања

Демографските предизвици со кои се соочуваат повеќето развиени и не толку развиени држави во годините зад нас доведоа до редизајнирање на пензиските системи и преземање на дополнителни мерки кои се насочени кон обезбедување на долгорочни извори на приходи, пред се заради обезбедување на соодветни приходи за идните пензионери.

Неповолните трендови доведоа и до некаде поуспешно, а некаде помалку успешно, кревање на свесноста дека стареењето на населението, особено кога е придружено со одлив на работна сила, на долг рок се очекува да има негативно влијание како врз приливите и финансиската кондиција на државните пензиски фондови, така и врз буџетските приходи.

Ширењето на пандемијата на Ковид-19 доведе до силна фискална поддршка која резултираше, но и понатаму ќе резултира со раст на задолженоста и на буџетските дефицити, што неминовно ќе има негативно влијание врз подготвеноста на државите во иднина да издвојуваат повеќе средства за исплата на пензии и за останати форми на буџетски расходи од социјален карактер.

Оттука од голема важност е потенцирање на потребата за излегување од зоната на комфорност и гледање подалеку, заради осознавање на потребата од долгорочно и дисциплинирано штедење, за себе и за сопствената иднина.

На глобално ниво, справувањето со последиците од глобалната финансиска криза од 2008 година, на кое се надоврза справувањето со економските последици од актуелната пандемија, доведе до рекордни нивоа на ликвидност на пазарите на капитал.

Оваа ликвидност имаше и има за цел поддршка на економиите, но и се рефлектира врз вреднувањата на повеќето класи на инструменти, особено традиционалните класи како што се акциите и обврзниците, што се должи, помеѓу другото, и на релативно повисокото ниво на достапност на овие класи на инструменти.

Високата ликвидност на глобално, но и на локално ниво се рефлектираше и врз пад на каматните стапки на депозитите во домашни банки и домашните државни обврзници, што домашните институционални инвеститори ги изложи на “ризик од реинвестирање“, односно ситуација во која значителен дел од законски регулираниот инвестициски универзум нуди можности за инвестирање под услови кои би се рефлектирале неповолно врз приносите на членовите на пензиските фондови.

Трендот на “поскапување“ кај традиционалните класи на инструменти во изминатиот период доведе до тоа пензиските фондови низ светот, во настојувањето на своите членови да им обезбедат соодветна стапка на принос на долг рок, да алоцираат дел од вложувањата кон алтернативни инвестиции.

Доколку се земат предвид очекуваните приноси на алтернативните класи на инструменти во споредба со оние на традиционалните класи, ваквата тенденција е повеќе од разбирлива, но е можна таму каде што законската рамка тоа го дозволува.

Само за пример, изложеноста (директна и индиректна) на пензиските фондови на Австралија, Канада и Финска кон недвижности, како форма на алтернативни вложувања, на крајот од 2018та година се движеше помеѓу 10% и 15% од вкупните средства.

Детални податоци за овој тренд и за состојбите на крајот од 2019та година во земјите членки на ОЕЦД се достапни во годишниот Извештај на ОЕЦД за пензиските системи.

Алтернативните вложувања се хетерогена класа на инструменти која опфаќа повеќе категории, со различен профил на ризичност, но и со различна достапност од повеќе причини, вклучувајќи различни нивоа на минимални вложувања во случаи кога истите се пропишани како услов, специфични карактеристики на самото вложување и останати фактори.

Сепак, вклучувањето на алтернативните вложувања во портфолијата на долгорочните инвеститори во кои се вбројуваат и пензиските фондови, имаат изразени диверзификациски ефекти, што пак има стабилизирачко влијание врз вкупните приноси.

Идните пензии се прашање кое спаѓа во доменот на долгорочно планирање и кое бара стратешки пристап, заради сензитивноста, комплексноста и социјалната димензија на истото.

Светот се менува, а се менува и големината на пензиските фондови како природен процес. Порастот на средствата под управување, во отсуство на регулаторни приспособувања, со текот на времето може да доведе до тоа дефинираните ограничувања да станат несоодветни за големината на фондовите.

Имајќи ги предвид и овие аспекти, измени во регулативата кои би значеле проширување на инвестицискиот универзум, помеѓу останатото и во делот на алтернативните вложувања, на начин кој ќе биде во интерес на членовите и пензионираните членови на пензиските фондови, би значеле поддршка на домашните управувачи со пензиски фондови да обезбедат соодветни долгорочни стапки на принос за своите членови.

Секогаш бидете информирани за работите од кои може да зависи вашата иднина

Брзото темпо на живот и големиот број на информации понекогаш може да ви го оттргнат вниманието од важите работи од кои зависи вашата иднина.

Начинот и квалитетот на живот во иднина  во еден дел ќе зависи и од пензијата која што ќе ја добивате. Без разлика колку години имате и уште колку време активно ќе работите секогаш треба да бидете информирани за вашата пензиска заштеда.  

Мобилната апликација Сава пензиско план ви нуди можност на вашиот мобилен телефон  да ги имате сите потребни информации за вашата пензиска заштеда во Сава пензиски фонд и Сава пензија плус.

Секој член на пензиските фондови со кои управува Сава пензиско друштво а.д. Скопје може да се најави на мобилната апликација и на брз и едноставен начин да има целосен увид во својата пензиска заштеда.

Преку мобилната апликација членовите имаат можност за преглед на состојбата и трансакциите, може да генерираат детален извештај, да ги ажурираат личните податоци и да го променат начинот на известување.  Исто така, имаат пристап и до други корисни линкови и информации за работењето и резултатите на пензиските фондови.

Со мобилната апликација Сава пензиско план  бидете секогаш информирани преку редовните известувања за уплатени придонеси на вашата пензиска сметка.

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk

Флексибилна опција за ваша побезбедна иднина

Од секогаш сите замислуваме дека своите пензионерски денови ќе ги поминеме на некое убаво место, некој на море, некој на планина и дека ќе имаме време да се занимаваме со нашето хоби кое е заборавено во трката со времето и парите.

Но, сите бегаме од реалноста во која бројот на работно активното население се намалува поради зголемениот број на иселувања на млади луѓе, намалениот наталитет, а истовремено бројот на пензионери расте.

Сепак, постои решение за оние што навреме ќе го согледаат овој проблем. Ако сакате да си обезбедите пристојна пензија која ќе ви овозможи остварување на вашите планови треба навреме да започнете со дополнително штедење.

Една од најдобрите и најисплатливи опции за ова е да вложувате во доброволни пензиски фондови, односно во трет пензиски столб.

Еден од доброволните пензиски фондови во нашата земја е Сава пензија плус, управуван од Сава пензиско друштво а.д. Скопје.

Предноста на доброволното пензиско штедење е – флексибилноста. Секое лице на возраст од 15 до 70 години може да биде член на доброволен пензиски фонд. Уплатите во доброволниот пензиски фонд, секој индивидуално ги прилагодува согласно своите можности.

Предноста на овој финансиски продукт е токму флексибилноста при одредување на висината на средствата кои сака да ги вложи во трет столб, како и начинот и динамиката на нивна уплата.

Уплатите во Сава пензија плус не се задолжителни, а во случај на нередовни уплати, членството не престанува. Веќе уплатените средства продолжуваат да се инвестираат од страна на пензискиот фонд и да остваруваат принос.

Она што треба да се знае за доброволното пензиско осигурување е тоа што овој процес е долгорочен. Затоа, започнете навреме со планирање на вашата иднина и остварување на вашите соништа.

Важно е да се напомене дека средствата уплатени во доброволен пензиски фонд најрано можат да се користат 10 години пред остварување на право на пензија, односно на 52 години за жена и 54 години за маж.

При исплата на доброволен пензиски надоместок од индивидуална сметка, предмет на оданочување е само остварената добивка на уплатените средства. Во случај на смрт, средствата се целосно наследни.

Супервизор на капитално финансирано пензиско осигурување е Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС) (02) 3224 229, www.mapas.mk